Kłopoty z pamięcią – przyczyny i objawy

Głównymi winowajcami naszych problemów z pamięcią możemy być my sami. Nasz styl życia często zaburza złożony proces tworzenia i przywoływania wspomnień. A to może zwiększać ryzyko wystąpienia poważnych schorzeń, w tym choroby Alzheimera.

Oto kilka czynników, które stanowią największe
zagrożenie dla naszej pamięci.

Leki

Wiele leków może powodować problemy z pamięcią. Wśród nich najsilniej działają benzodwuazepiny (np. Valium, Xanax). Każdy lek powodujący senność może zaburzać koncentrację i przyswajanie nowych faktów – takich leków jest wiele, w tym dostępne bez recepty leki antyhistaminowe. (…) Szeroko stosowane beta-blokery zmniejszają emocjonalny ładunek pewnych wspomnień. Także stosowany w anestezjologii propofol może wymazać kilka minut z naszego życia.

Nieleczona choroba serca

Nadciśnienie, wysoki cholesterol, cukrzyca typu 2 oraz otyłość zwiększają ryzyko udaru, który bardzo poważnie może upośledzić pamięć. Badania wykazują, że osoby z cukrzycą typu 2 są obciążone trzykrotnie wyższym niż populacyjne, ryzykiem rozwoju choroby Alzheimera. Bardziej zagrożone są także osoby z nadciśnieniem i wysokim poziomem cholesterolu. Natomiast otyłość wiąże się z większą częstością demencji.

 Naukowcy wiedzą, że silne emocje związane z wydarzeniem gwarantują, iż zostanie ono utrwalone w pamięci. (…) Epizody silnego stresu, szczęścia, miłości i smutku pomagają zachować wyraźne wspomnienia. Jednak gdy stres jest stały, a mózg regularnie zalewają hormony stresu takie jak kortyzol, uwaga ulega osłabieniu, zaś zdarzenia trafiają do pamięci krótkoterminowej, a następnie długotrwałej tylko fragmentarycznie. Tak zachowane wspomnienia są trudne do przywołania. (…) Z czasem przewlekły stres niszczy połączenia między komórkami w rejonach mózgu istotnych dla nauki i zapamiętywania. Nawet kilka godzin stale utrzymującego się stresu może zalać mózg hormonami zaburzającymi pamięć. (…)

Alkohol

Alkoholizm powoduje postępujący zanik mózgu i zaburzenia połączeń pomiędzy rejonami mózgu biorącymi udział w przechowywaniu i przywoływaniu wspomnień. W ekstremalnych przypadkach alkoholik może całkowicie stracić pamięć długotrwałą. (…) Nadużywanie alkoholu może także powodować niedobór witamin B1 i B12, który negatywnie wpływa na pamięć.

Depresja

Osłabia koncentrację, a przez to i pamięć. W badaniach obrazowych widać wówczas zmniejszoną aktywność w płatach czołowych – centrum powstawania wspomnień. (…) Uważa się, że podobny efekt wywiera zespół zaburzeń uwagi czy ograniczenie ilości snu.  

Siedzący tryb życia

Ćwiczenia fizyczne i umysłowe mają kluczowe znaczenie dla dobrego funkcjonowania pamięci.(…) Mózg, tak jak każdy organ, odnosi korzyści ze zwiększonego przepływu krwi podczas aktywności fizycznej. Jego tkanki ulegają wzmocnieniu, gdy są intensywnie wykorzystywane. Dodatkowo badania wykazują, że osoby lepiej wykształcone oraz aktywne intelektualnie rozwijają „rezerwę poznawczą”, która zmniejsza nasilenie objawów, gdy ich mózg zaatakuje choroba Alzheimera.

Rozpoznawanie wczesnych oznak choroby Alzheimera

Gdzie są klucze? Po co poszedłem do kuchni? Czy powinienem zacząć martwić się o moją, no wiecie, tę no… pamięć?” Oto odpowiedzi na kilka najczęstszych pytań o problemy z pamięcią, zebrane od trzech ekspertów: Jamesa McGaugha z University of California, dra Gary’ego Smalla z Przychodni Zaburzeń Pamięci oraz Centrum Starzenia UCLA oraz dra Williama H. Thiesa, wiceprezesa w Stowarzyszeniu Choroby Alzheimera.

Tracę chyba zmysły. (…) Ktoś mi kogoś przedstawia, a ja po kilku minutach nie pamiętam jego imienia. Czy mam chorobę Alzheimera?

– Zapominanie rzeczy, których niedawno się dowiedzieliśmy, jest wczesnym znakiem ostrzegawczym choroby Alzheimera. – Na pierwszy ogień idą tworzenie i zachowywanie nowych wspomnień – wyjaśnia McGaugh. (…) Osoby z chorobą Alzheimera mogą bardzo dobrze pamiętać dzieciństwo, ukochane piosenki i złożone czynności, jak na przykład granie w tenisa, ale nie pamiętają imienia swego wnuka. Jednak znaczenie ubytków pamięci zależy od tego, jak bardzo zapominalskim było się do tej pory i czy w momencie uczenia się czyjegoś imienia było się skupionym. Rozproszenie często powoduje ubytki pamięci u ludzi z całkowicie sprawnymi funkcjami poznawczymi. (…) Kiedy osoba dotąd zawsze skrupulatna w dotrzymywaniu terminów spotkań, nagle zaczyna je opuszczać, może to być niepokojąca zmiana. (…)

Może się po prostu starzeję, ale w pracy to, co dotąd zajmowało mi dwie godziny, robię w cztery. (…)

– Trudności w wykonywaniu dobrze znanych czynności i problemy z abstrakcyjnym myśleniem mogą być wczesnymi objawami choroby Alzheimera. (…) Na przykład jeśli nagle w pracy przestajemy sobie radzić ze stałymi schematycznymi czynnościami, nie umiemy przewidzieć, kiedy – powiedzmy – nastąpi zastój w produkcji, warto omówić ten problem z lekarzem. (…)

Czasami znakiem ostrzegawczym może być popełnianie błędów podczas wykonywania czynności z gruntu automatycznych. Kiedy tato wracając do domu ze sklepu spożywczego, skręca w lewo zamiast w prawo, nie powinno się tego przypisywać roztargnieniu. W początkach choroby Alzheimera osoby chore często gubią się podczas wykonywania dobrze znanych im zadań.

Ważne jest także odnotowanie jak szybko pojawiają się te problemy. Choroba Alzheimera ma zwykle stopniowy i podstępny początek. (…) Natomiast u osób po udarze lub w depresji trudności w wykonywaniu codziennych obowiązków oraz operacji umysłowych mogą wystąpić nagle.

Umieszczam przedmioty w nieodpowiednich miejscach i czasem brakuje mi słowa na określenie tego, co chcę powiedzieć. Co się dzieje?

– (…) Wkładanie szklanek do lodówki i umieszczanie innych przedmiotów w nieodpowiednich dla nich miejscach jest wczesnym objawem choroby Alzheimera. Należy także skonsultować się z lekarzem, gdy zaczynamy pytać żonę o to, czy widziała nasze okulary a przy tym mamy problem z przypomnieniem sobie jak się nazywa ten przedmiot, o który chcemy zapytać albo też słowo, którym je nazywamy, nie jest tym właściwym.

Czasami osoby na wczesnym etapie choroby Alzheimera wypowiadają słowa bliskie znaczeniowo do tego, którego szukają – „ta rzecz, którą noszę na nosie” zamiast „okulary”. A czasami po prostu nie umieją powiedzieć nic. (…) Nagłe problemy z przypomnieniem sobie słowa mogą być objawem dokonującego się lub przebytego udaru. (…)

Zjawisko słowa „na końcu języka”, kiedy szukane słowo lub nazwa przez chwilę są i nagle znikają, jest częstym i normalnym objawem utraty pamięci związanej z wiekiem. Kiedy jednak regularnie występują trudności z nazywaniem dobrze znanych przedmiotów lub zastępowane są one dziwacznymi określeniami, może to być podstawą do zmartwienia.

Moi bliscy mówią, że zachowuję się inaczej i martwią się o ubytki mojej pamięci. Mnie się wydaje, że nic się nie zmieniło. Czy powinienem się martwić?

– Problemy z pamięcią, które mogą być objawem obecności choroby, są często zauważane po raz pierwszy przez osoby z otoczenia chorującego. (…) Lekarze przykładają wiele uwagi do obserwacji przyjaciół i rodziny pacjenta. (…) Jednocześnie chorzy w początkach choroby Alzheimera – szczególnie ci dotąd aktywni umysłowo i posiadający „rezerwę poznawczą” – umiejętnie ukrywają, że nie pamiętają, co wydarzyło się wczoraj. (…) Zarówno pacjenci, jak i członkowie rodziny często wypierają pojawiające się objawy demencji. Wiele osób kompensuje narastające zmieszanie i zapominanie, ponieważ są mądre i zaradne. Kiedy zmiana w zachowaniu i problemy z pamięcią są zbyt oczywiste, by można im zaprzeczać, czas się nimi zająć.

Moja matka zawsze lubiła wychodzić i spotykać się z przyjaciółmi i nigdy nie marnowała chwili. A teraz może nie wychodzić całymi dniami i niechętnie spotyka się z innymi. Czasami nagle się złości lub smuci bądź staje się zmieszana lub podejrzliwa. Co się z nią dzieje?

– W chorobie Alzheimera często, nawet na wczesnym etapie, występują zmiany w osobowości. Często podobne zmiany opisywane są przez lekarzy w depresji. (…) Jednak nagłe wahania nastroju oraz nieadekwatne lub irracjonalne zachowania w stosunku do najbliższych mogą być też objawem choroby Alzheimera. (…)

Wraz z wiekiem stajemy się powolniejsi. Jednak jeśli do tej pory energiczna osoba zaczyna spędzać godziny przed telewizorem i porzuca odwieczne hobby lub zainteresowania, należy zalecić konsultacje lekarską. Wskazówką może być także zmiana nawyków higienicznych. Jeśli nasza dotąd zawsze idealnie ubrana matka zjawia się podczas wizyty bez szminki lub nasz drobiazgowy ojciec nagle zaczyna nosić skarpetki nie do pary, mogą to być zmiany warte rozmowy z lekarzem. I wreszcie – każda zauważalna zmiana pamięci lub funkcji umysłowych zasługuje na wizytę u lekarza. W wielu przypadkach pacjenci wychodzą z niej uspokojeni, a nie z rozpoznaniem choroby.

Źródło: onet.pl