Sowa czy skowronek?

Nie dla wszystkich ludzi wieczór to schyłek dnia, a poranek – jego początek. Są pośród nas sowy i skowronki.

Jak wynika z pionierskich badań Nathaniela Kleitmana, amerykańskiego fizjologa rosyjskiego pochodzenia i pioniera badań nad snem, ludzie dzielą się – zasadniczo rzecz biorąc – na skowronki i sowy.

Każdy człowiek ma swój indywidualny wzorzec fizycznej i intelektualnej aktywności okołodobowej (chronotyp). Hipoteza proponowana jako wyjaśnienie owego zróżnicowania to wiązanie indywidualnego chronotypu z porą roku urodzenia człowieka.

Jak wynika z artykułu Eugenii Tęgowskiej i jej współpracowników – zmiany pór roku niosą ze sobą zmiany natężenia i długości trwania tzw. fazy świetlnej. „Naświetlenie” wpływa na stężenie melatoniny (hormonu sygnalizującego organizmowi ludzkiemu nadejście ciemności).

Maksymalny poziom wydzielania tego hormonu to środek ciemnej fazy doby a rytm jego wydzielania zmienia się wraz ze skracaniem jasnej fazy doby czyli dnia. Melatonina służy więc do regulowania wewnętrznych reakcji organizmu ludzkiego na zewnętrzne warunki świetlne.

Należy przypuszczać, iż „naświetlanie” w pierwszych dniach życia wpływa na kształtowanie indywidualnego chronotypu każdego człowieka.Kilkudziesięcioletnia historia badań na temat aktywności okołodobowej to badania fizjologiczne (całodobowy pomiar ciepłoty ciała i aktywności bioelektrycznej mózgu) i ankietowe. Jak się okazało – obydwie – jakże różne metody badania chronotypów prowadzą do podobnych rezultatów, co świadczy o dużej wiarygodności badań ankietowych w tej materii.

W 2005 roku ankietowemu badaniu chronotypów poddano w Toruniu 270 mężczyzn w wieku 15-82 lat. Pośród nich 59 osób urodziło się na wiosnę, 71 osób – latem, 67 osób jesienią, zaś 73 osoby – zimą. Ok. 60 badanych definiowało siebie jako przynależnych do kategorii pośrednich – między skowronkami a sowami. Różnice zaobserwowano natomiast na poziomie deklarowania przynależności do skowronków lub sów zależnie od pory roku urodzenia.

Wśród urodzonych na wiosnę zanotowano 28,81% skowronków (10,17% sów), wśród urodzonych w lecie – 31,43% skowronków (7,14% sów) natomiast zgoła odmiennie rzecz prezentuje się u urodzonych jesienią. Zanotowano jedynie 16,42% skowronków (23,88% sów), zaś między osobami urodzonymi w zimie – 17,81% skowronków (23,29% sów).

Rafał Garpiel

Źródło: supermozg.pl