Zielone eko wnętrza

Ale to tylko jeden z wielu nagłówków chwalących zalety roślin.
Z innych możemy się dowiedzieć, że stosowane w szkołach tworzą
atmosferę przychylną nauce, a w biurach promują zdrowie i wzmagają chęć
do pracy. Wszystkie wymienione tezy poparte są badaniami prowadzonymi
przez specjalistów z zakresu biologii, socjologii i psychologii. Co
takiego jest w roślinach, że zyskują na popularności i czy naprawdę
warto w nie inwestować dodając zielonego akcentu do wnętrz?

naprawdę warto w nie inwestować dodając zielonego akcentu do wnętrz?

 

Aranżacja zieleni Agora, Warszawa

Spektrum działania
Rośliny w wyjątkowy sposób są wpisane w historię naszego
gatunku, towarzyszyły nam od zawsze. Nie jest tajemnicą, że
oddziaływują na nasze zdrowie. Im bardziej popularna staje się zieleń
we wnętrzach tym więcej pojawia się pytań o funkcje, jakie w nich
spełnia.Według międzynarodowej inicjatywy Plants for People, rośliny
znajdujące się we wnętrzach:

• poprawiają jakość powietrza,
• oczyszczają je z niektórych szkodliwych substancji,
• podwyższają wilgotność,
• absorbują kurz.

Trudniej jest obiektywnie określić wpływ roślin na psychikę
człowieka, jednak wypowiedzi ludzi biorących udział w „roślinnych”
doświadczeniach jednoznacznie wskazują, że obecność roślin:

• polepsza samopoczucie,
• poprawia stosunek do miejsca pracy,
• redukuje skutki stresu,
• podwyższa produktywność,
• uśmierza niewielkie dolegliwości fizyczne jak ból głowy czy podrażnienia oczu.

Aranżacja zieleni w budynku Agory, Warszawa

Na jednym z wydziałów Washington State University prowadzone były
badania mające określić wpływ obecności roślin na produktywność
pracowników w biurach¹.
Uczestnicy doświadczenia zostali podzieleni na dwie grupy i skierowani
do biur, z których połowa była z „zielenią”, połowa bez. Podczas
wykonywania różnych zadań na komputerach mierzono obiektywne
(ciśnienie, puls, szybkość reakcji) i subiektywne stany partycypantów.
Wyniki eksperymentu wskazywały, że w pomieszczeniu z roślinami ludzie
szybciej reagowali na postawione przed nimi zadania, nie byli tak
zestresowani i łatwiej było im się skupić.

 

Rośliny
wpływają również korzystnie na akustykę pomieszczeń i poziom hałasu.
Ten aspekt obecności roślin w przestrzeniach był badany przez firmę
Rentokil Initial w Wielkiej Brytanii².
Mierzono współczynnik absorpcji dźwięku (wynika on z zależności
pomiędzy odbijaniem pochłanianiem i rozpraszaniem fal dźwiękowych)
różnych gatunków, porównując go do innych materiałów stosowanych w
biurach. Po opracowaniu wyników wyciągnięto następujące wnioski:
rośliny generalnie lepiej spełniają funkcję obniżania hałasu przy
wysokich częstotliwościach, najlepsze rezultaty dają gatunki o małych
liściach stosowane w miejscach o surowym wykończeniu, a więc dużej
ilości kamienia, betonu etc. Oprócz samego wnętrza dużo zależy od
sposobu rozmieszczenia roślin. Pojedyncze rośliny, w dużych donicach,
usytuowane w kątach i rogach pomieszczeń będą lepiej obniżać hałas.
Rośliny mogą także zastępować często stosowane w biurach ścianki
działowe, które oddzielają stanowiska pracy ograniczając hałas.

Tabela porównująca zdolność do tłumienia dźwięku różnych gatunków roślin z innymi obiektami.

Tabela absorpcji dźwięku
Gatunki roślin	Częstotliwość fal (Hz)
	125	250	500	1000	2000	4000
Ficus benjamina	0.06	0.06	0.10	0.19	0.22	0.57
Howea forsteriana	0.21	0.11	0.09	0.22	0.11	0.08
Dracaena fragrans	0.13	0.14	0.12	0.12	0.16	0.11
Spathiphyllum wallisii	0.09	0.07	0.08	0.13	0.22	0.44
Dracaena marginata	0.13	0.03	0.16	0.08	0.14	0.47
Schefflera arboricola	–	0.13	0.06	0.22	0.23	0.47
Philodendron scandens	–	0.23	0.22	0.29	0.34	0.72
Inne objekty
Zmielona kora	0.05	0.16	0.26	0.46	0.73	0.88
Gruba wykładzina dywanowa	0.15	0.25	0.50	0.60	0.70	0.70
Płyta gipsowa	0.30	0.15	0.10	0.05	0.04	0.05
Świeży śnieg – 10 cm	0.45	0.75	0.90	0.95	0.95	0.95

źródło: Kenneth Freeman, Rentokil Initial plc, www.plants-in-buildings.com

Przykłady doświadczeń badających wpływ roślin we wnętrzach na
otoczenie można by mnożyć. Ich obecność nie wprowadza zapewne
rewolucyjnych zmian, ale odpowiednio zastosowane, rośliny mogą
przynosić wiele korzyści. A czy są jakieś potencjalne zagrożenia
związane z „zielenią” w zamkniętych przestrzeniach? Jak wiadomo rośliny
mogą być odpowiedzialne za produkcje alergenów uczulających ludzi.
Jednak wśród wszystkich obiektów znajdujących się w pomieszczeniach
wymienia się je na ostatnich miejscach, jeśli chodzi o to zagrożenie.
Trzeba pamiętać także, że właściwości alergenne mają przede wszystkim
kwiaty roślin, a te rzadziej stosuje się jako stały element wystroju
wnętrza. Mówi się także o tym, że wraz z substratem, w którym rośnie
roślina, wprowadza się do pomieszczeń szkodliwe drobnoustroje. Ale ten
argument także nie ma dużego znaczenia, ponieważ patogeny żyjące w
glebie musiałyby znaleźć się w powietrzu żeby zaszkodzić ludziom.
Jednocześnie rośliny skutecznie przechwytują ciała stałe znajdujące się
w atmosferze, działając jak filtr. Coraz częściej stosowana
hydroponika, a więc uprawa z wyłączeniem tradycyjnej ziemi kwiatowej,
eliminuje zagrożenie patogenów odglebowych całkowicie.

Na to, że rośliny są bezpiecznym elementem wystroju wnętrza wskazuje
coraz częstsze ich umieszczanie w placówkach służby zdrowia. Badania
prowadzone na terenie USA i krajów Skandynawskich uświadomiły pozytywny
wpływ roślin na pacjentów, gości i pracowników szpitala.

Aranżacja zieleni, Biblioteka Uniwersytecka, Warszawa

 Rośliny przyjazne dla oka

Obecność roślin we wnętrzach ma także aspekt czysto estetyczny.
Zmieniające się trendy w architekturze wymuszają poszukiwanie nowych,
oryginalnych sposobów wykorzystania roślin. Bogactwo gatunków i odmian
sprawia, że „zieleń” może być stosowana w większości pomieszczeń
spełniając oczekiwania najbardziej wymagających architektów. Producenci
donic prześcigają się w nowych rozwiązaniach, które mają przyciągnąć
nabywców. Możemy znaleźć donice montowane na ścianach, służące za
źródło światła, praktycznie każdych rozmiarów. Także wachlarz
materiałów, z których wykonuje się pojemniki jest szerszy. W
nowoczesnej architekturze dominują proste, stalowe donice, ale spotyka
się kontenery wykonane z tworzywa sztucznego z włóknem szklanym,
drewna, ceramiczne, etc.

Ale czy ponowne zainteresowanie się przez projektantów roślinami
spowoduje, że zapomnimy o smutnym widoku podupadłej jukki czy
zakurzonego fikusa w plastikowej doniczce, na parapecie biurowego okna?
Autorzy brytyjskiego artykułu ‘Pot Luck’ twierdzą, że problem złego
wykorzystania roślin we wnętrzach tkwi w złej praktyce i ograniczeniach
budżetowych. Choć na wystrój wnętrz przestrzeni biurowych wydaje się
duże sumy to architekci krajobrazu są rzadko zapraszani do współpracy
przez projektantów wnętrz, którym często brakuje wiedzy z zakresu tak
zwanego „interior landscaping”. Efekt jest taki, że umieszczaniem
roślin w pomieszczeniach zajmują się administratorzy budynków co kończy
się mało efektownie. W lepszym wypadku wynajmowana jest firma
aranżująca zieleń, która jednak nie uczestnicząc w projektowaniu wnętrz
musi się zmagać z przyjętymi w nich rozwiązaniami nieuwzględniającymi
obecności roślin.

Wymagania roślin
Każdy żywy organizm, który znajduje się w obcym, niesprzyjającym
środowisku wymaga dodatkowej opieki. Tak też jest z roślinami. Istnieją
minimalne warunki, które muszą być spełnione żeby roślina mogła rosnąć.
Jeśli w danym pomieszczeniu brak jest naturalnego światła, oraz lamp
emitujących światło o korzystnym dla roślin składzie spektralnym, lub
jeśli temperatura spada do niskich wartości, rośliny pokojowe mogą nie
przetrwać. Każdy gatunek ma nieco odmienne preferencje dotyczące ilości
światła, temperatury, ilości wody, wilgotności powietrza etc., dlatego
też bardzo ważne jest aby dobrać odpowiednie rośliny do konkretnych
warunków. Tylko wtedy możemy liczyć na to, że pozostaną atrakcyjne
przez długi czas.

Po posadzeniu roślin należy stale się nimi opiekować. Oprócz
oczywistych zabiegów jak podlewanie czy nawożenie ważne są także
czyszczenie liści, przycinanie, wymiana substratu oraz kontrola
zdrowotna.
Jeśli zauważamy, że roślina jest chora należy postawić odpowiednią
diagnozę. W pomieszczeniach często spotyka się choroby fizjologiczne,
które są spowodowane przelaniem, przesuszeniem, brakiem światła lub
innymi czynnikami środowiska, w którym żyją rośliny. Zdarza się także,
że za chorobę odpowiadają patogeny lub szkodniki. Takie rośliny należy
izolować i zastosować odpowiednie środki. Dobrą wiadomością jest, że w
przypadku wielu szkodników zamiast źle kojarzonej „chemii” można
stosować ochronę biologiczną roślin. Polega to na umieszczaniu wrogów
naturalnych, a więc różnych organizmów, które w naturze zwalczają
szkodnika. Najczęściej przytaczany przykład to biedronka siedmiokropka
zjadająca mszyce. W pomieszczeniach częstym szkodnikiem jest
przędziorek, który może być zwalczany za pomocą swojego krewniaka
dobroczynka szklarniowego. Kiedy zabraknie pożywienia pożyteczny
dobroczynek zjada sam siebie pozostawiając nas bez problemu. Nawet
jeśli ochrona biologiczna nie może być zastosowana, możemy sięgnąć po
środki ochrony roślin stworzone na bazie substancji występujących w
naturze. Wymienić można tu olej parafinowy, praktycznie nieszkodliwy
dla człowieka. Takie rozwiązania są już standardem w wielu
ekologicznych uprawach w Polsce, zaczynają być także wprowadzane do
biur.

Tabela z przykładami roślin stosowanych we wnętrzach, podzielonych pod względem wymagań świetlnych.

Nazwa łacińska	Nazwa polska	Optymalna ilość światła w ciągu dnia (luks)
Rośliny o niskich wymaganiach świetlnych
Adiantum sp.	adiantum
Aspidistra elatior	aspidistra wyniosła	250-750 lx
Asplenium sp.	zanokcica
Chamaedorea elegans	chamaedorea wytworna	500-1250 lx
Cisssus sp.	cissus
Dracena deremensis	dracena deremeńska	750-1000 lx
Epipremnum aureum	epipremnum złociste	500-1000 lx
Hedera helix	bluszcz pospolity	750-1500 lx
Philodendron sp.	filodendron	500-1000 lx
Pteris sp.	orliczka
Sansevieria trifasciata	wężownica	750-1250 lx
Schefflera sp.	szeflera	750-1500 lx
Spathiphyllum sp.	skrzydłokwiat	750-1250 lx
Syngonium podophyllum	zroślicha stopowcowa
Rośliny o średnich wymaganiach świetlnych
Anthurium sp.	anturium
Areca lutescens		1500-2000 lx
Codiaeum variegatum	kroton	1000-2000 lx
Diffenbachia sp.	difenbachia	1500-2000 lx
Dizygotheca sp.	dizygoteka	1500-2000 lx
Ficus benjamina	fikus	1250-2000 lx
Philodendron sp.	filodendron	1000-2000 lx
Phoenix sp.	daktylowiec	750-1500 lx
Polyscias sp.	polyscias	1000-2000 lx
Rośliny o wysokich wymaganiach świetlnych
Cereus sp.	cereus	2000-5000 lx
Cycas revoluta	sagowiec wygięty	2000-3000 lx
Euphorbia lactea	wilczomlecz	2000-5000 lx
Pandanus sp.	pandan	3000-5000 lx
Phyllostachys sp.	fylostachys
Pittosporum sp.	pospornica
Yucca sp.	jukka	2000-3000 lx

źródło: www.greenworks.com

Przyszłość roślin we wnętrzach
Obserwując aktualne trendy, można wnioskować, że zieleń będzie odgrywać
ważną rolę w zamkniętych przestrzeniach. W naszym stechnicyzowanym
świecie, w którym człowiek spędza średnio 90% czasu w pomieszczeniach,
istnieje potrzeba kontaktu z naturą. Rośliny we wnętrzach, choć
specyficzne w swym otoczeniu, będą zapewniać taki kontakt, podnosząc
jednocześnie walory estetyczne miejsc.