Zużyty sprzęt elektroniczny – Kto w Europie wdraża system zbiorki i recyklingu

Europejskie referencje legislacyjne w recyklingu oraz organizacje, które nadzorują system zbiorki i recyklingu system norweski, belgijski, holenderski, szwedzki.

W Niemczech np. bardzo aktywnie działa w tym zakresie organizacja R-Plus. W Szwajcarii zabrania się wyrzucać do śmietników jakiegokolwiek urządzenia biurowego, elektrycznego lub elektronicznego i nakazuje odbiór producentom i importerom. Została tam zorganizowana sieć transportowa oraz linia telefoniczna, która wspiera odbiór zużytego sprzętu.

Zarówno firmy jak i osoby prywatne, które pozbywają się starego sprzętu dzwonią pod wskazany wyżej nr telefonu i umawiają się na demontaż i odbiór zużytych urządzeń. Wypełniają stosowny formularz przekazania odpadu SWICO: jeśli to PC, fax, drukarka, TV, ploter, a także cartridge itp. lub S.EN.S: jeśli to lodówka lub chłodziarka. Ale istniejący system odbioru jest o wiele bogatszy tzn. oprócz infolinii, w miastach są także stałe punkty i prowadzona jest zbiórka objazdowa ( kontenery wystawiane czasowo, często łącznie z innymi odpadami wielkogabarytowymi).

We Francji jesienią ubiegłego roku przeprowadzono wspólny eksperyment samorządów, producentów oraz firmy zajmującej się sprzedażą sprzętu z drugiej ręki o nazwie ENVIE: Initiative Recyclage w Nantes nadzorowana była prze stowarzyszenie Screlec. Uczestniczyło w niej 41 producentów urządzeń (m.in.,. Alcatel, DeLongi, Brant, Elektrolux, HP, Motorola, Nokia, Samsung, Philips, Sony, Thomson, Whirpool.) Francuzi są przyzwyczajeni do tego, że starą lodówkę czy telewizor mogą oddać organizacji ENVIE- od ponad 10 lat funkcjonuje tu siec sklepów second hand. ENVIE przyjeżdża swoim transportem, zabiera, reperuje i odsprzedaje za mniejszą cenę. Akcja Initiative Recyclage była nasiloną kampanią informacyjną ENVIE, z tym, że w dodatkowych 50 punktach w mieście udało się podczas 8 miesięcy zebrać 1 262 ton odpadów czyli 40 000 urządzeń (w całym kraju podczas tego wyrzucono 3 mln. sztuk). Część naprawiono, reszta uległa dalszej utylizacji.

Ile sprzętu można zebrać?

Tylko 20% dystrybucji całego sprzętu elektronicznego w Polsce trafia od „wprowadzających” do odbiorcy grupowego czyli firm i jest to zwykle sprzęt biurowy. Reszta: lodówki, odkurzacze, telewizory, maszyny do zmywania naczyń, komputery osobiste, telefony komórkowe, cyfrowe aparaty fotograficzne itp. jest w rękach prywatnych użytkowników. Dane dotyczące indywidualnych użytkowników są oszacowane tylko dla miasta Warszawy. Ponadto cykl życia produktów w Polsce i na świecie różni się. Lodówka może działać po licznych naprawach nawet 20 lat, sprzęt RTV 10-15 lat, komputery ok. 5 – 8 lat co jest okresem znacznie dłuższym niż szacowany przez producentów czas eksploatacji.

Urzędowi miasta Warszawy udało się oszacować, że w najbliższych latach konieczny będzie park technologiczny dla przetworzenia 4 mln sztuk zużytego sprzętu ( 2,1 urządzenia na 1 mieszkańca) czyli szacunkową masę ok. 40 tys. Mg. W planie gospodarki odpadami dla m.st. Warszawy przewidziane zostały punkty zbiórki oraz punkt demontażu tych odpadów. Przewiduje się utylizacje następujących ilości odpadów w najbliższych latach:

*
2005 – 5 222 Mg
*
2008 – 6 770 Mg
*
2011 – 8 228 Mg

Bardzo dużym utrudnieniem w tego typu kalkulacjach jest szara strefa: dokładnie wiadomo ile urządzeń zostało wprowadzonych legalnie, można jedynie dywagować na temat: ile sprzętu biurowego i wyposażenia domu pochodzi z tzw. indywidualnego importu….

Jak zebrać 90% wszystkich wprowadzonych i zużytych urządzeń z rynku?

Najważniejszy jest operatywny system zbiórki – dość łatwo przewidzieć, że z demontażem nie powinno być dużych problemów. W przypadku dużego sprzętu AGD -RTV zwykle jest to demontaż ręczny, najlepiej połączony z naprawą. Jednak nawet dziś przy demontażu ręcznym zdarzają się sytuacje kiedy recykler dzwoni do producenta by uzyskać dane dotyczące produktu, w przeciwnym wypadku nie potrafi sobie z nim poradzić. Branża jest bardzo dynamiczna, bardzo szybko wprowadzane są innowacje, sprzęt starzeje się, a niemal każdy model wymaga odmiennego traktowania.

Zaawansowane technologie

Najtrudniejszą częścią recyklingu elektroniki i jednocześnie największym problemem polskiego recyklingu sprzętu elektronicznego jest i będzie przetwarzanie niektórych składników w specjalistycznych instalacjach – bo takich nie ma. tzw. recykling termiczny czyli unieszkodliwianie w specjalistycznej spalarni lub w piecach cementowych jest możliwe, bo mamy w Polsce takie instalacje, natomiast nie znane są redakcji instalacje mogące -zgodnie z normami europejskimi – odzyskać np.: metale szlachetne z płytek drukowanych, nie ma specjalistycznej sortowni tworzyw ( sprzęt elektroniczny to nie tylko PCV ale wiele innych, których oddzielenie jest możliwe przy zastosowaniu bardzo drogich technologii wykorzystujących właściwości optyczne materiałów, nie ma także w Polsce ani jednej instalacji odzyskiwania freonu. Tak więc w Polsce lekceważymy odzysk złota, srebra, miedzi, wanadu i tytanu- najdroższych komponentów tego sprzętu.

Agniewszka Oleszkiewicz, ekopartner.com.pl