Natura 2000
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 to sieć obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej, a jej celem jest ochrona cennych pod względem przyrodniczym i zagrożonych składników różnorodności biologicznej
W skład sieci Natura 2000 wchodzą:
obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) – Special Protection Areas – SPA, wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków, tzw. "Ptasiej"
specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) – Special Areas of Conservation – SAC wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, tzw. "Siedliskowej"
Polska jeszcze w okresie integracji z UE została zobowiązana do wyznaczenia do dnia akcesji do UE na swoim terytorium obszarów Natura 2000. W tym celu zostały zrealizowane następujące zadania:
1. Opracowanie Koncepcji Sieci Natura 2000 w Polsce (Phare 1996)
Projekt ten był realizowany w latach 2000-2001. Wówczas dokonano wstępnej analizy obszarów chronionych pod kątem ich zgodności z kryteriami obowiązującymi w programie Natura 2000 oraz wytypowano obszary z terenów leżących poza obszarami chronionymi, wyznaczonymi na podstawie ustawy o ochronie przyrody, kwalifikujące się do włączenia do sieci. Zostały one szczegółowo opisano zgodnie ze Standardowym Formularzem Danych. Ich wyznaczenie zostało przeprowadzone na podstawie istniejących baz danych przestrzennych, takich jak CORINE Biotopes i CORINE Land Cover.
2. Wdrażanie Koncepcji Sieci NATURA 2000 w Polsce
Realizację tego projektu rozpoczęto w roku 2001, a jego I etap zakończono 30 kwietnia 2004 r. W latach 2001-2003 wstępnie zweryfikowano zaproponowaną listy obszarów, w granicach których znajdowały się siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt wymienione w obu Dyrektywach. Analizy dokonywane były przez zespoły realizacyjne utworzone przy wojewódzkich konserwatorach przyrody. W skład tych zespołów wchodzili przedstawiciele: administracji samorządowej, środowisk naukowych, organizacji pozarządowych i innych zainteresowanych jednostek (np. Lasów Państwowych, regionalnych zarządów gospodarki wodnej). Prace miały na celu skorygowanie listy obszarów Natura 2000, przedstawionych w Koncepcji Sieci, wskazanie tzw. korytarzy ekologicznych, łączących główne obszary sieci wraz z wytycznymi do ich funkcjonowania. Ponadto, została przygotowana dokumentacja obszarów proponowanych do sieci NATURA 2000 wraz z materiałem kartograficznym.
W 2004 r. Ministerstwo Środowiska, w wyniku uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji społecznych, opracowało listę obszarów specjalnej ochrony ptaków oraz listę proponowanych obszarów o znaczeniu wspólnotowym (OZW) wymagających objęcia ich ochroną w formie specjalnych obszarów ochrony siedlisk. Na opracowanych listach znajdowały się: 72 obszary specjalnej ochrony ptaków o łącznej powierzchni 3312,8 tys. ha (w tym obszary lądowe 2433,4 tys. ha, co stanowi 7,8 % pow. kraju) i 184 projektowane specjalne obszary ochrony siedlisk o łącznej powierzchni 1171,6 tys. ha (3,6 % pow. kraju). Obie listy zostały przesłane do Komisji Europejskiej.
Na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313) na terenie województwa podkarpackiego powołano cztery specjalne obszary ochrony ptaków:
Pogórze Przemyskie (kod PLB180001), położony w całości w województwie podkarpackim
Bieszczady (kod PLC180001), położony w całości w województwie podkarpackim
Lasy Janowskie (kod PLB060005), położony w województwie podkarpackim i lubelskim
Puszcza Solska (kod PLB060008), który w rozporządzeniu ujęto jako w całości położony w granicach województwa lubelskiego, jednak jego część znajduje się de facto w granicach województwa podkarpackiego (gminy: Cieszanów, Narol i Harasiuki).
3. Przebieg prac związanych z wyznaczeniem sieci Natura 2000 na terenie województwa podkarpackiego
Na prośbę Ministerstwa Środowiska oraz Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, której zlecono opracowanie wstępnej koncepcji sieci Natura 2000, jak i późniejszej jej weryfikacji, włączano się w powyższe prace poprzez powołanie i koordynowanie pracy Wojewódzkiego Zespołu Realizacyjnego (WZR).
W skład tego zespołu weszli specjaliści z zakresu fitosocjologii, botaniki, ornitolodzy, ichtiolodzy, przedstawiciele PGL Lasy Państwowe, przedstawiciele organizacji społecznych działających na rzecz ochrony przyrody.
Celem działalności zespołu była weryfikacja zaproponowanych obszarów Natura 2000 pod kątem spełniania wymagań określonych w dyrektywach dotyczących wyznaczania ostoi tej sieci. Na etapie prac WZR odrzucono propozycję ostoi pokrywającej się z granicami Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego. Tak opracowane materiały przekazano do Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska. Stały się one podstawą dalszych prac planistycznych w ramach działalności tej jednostki.
Jako efekt tych prac w grudniu 2002 r. przekazano do uzgodnienia Wojewodzie Podkarpackiemu propozycję obszarów Natura 2000 na terenie województwa podkarpackiego. W lutym 2003 r. odbyło się regionalne seminarium z udziałem Głównego Konserwatora Przyrody.
Wojewoda Podkarpacki skierował do Ministra Środowiska wystąpienie, w którym zasygnalizował obawy samorządów terytorialnych związane z projektem. Jako podstawowy był wskazywany problem rozwoju działalności gospodarczej na terenach objętych programem Natura 2000 oraz problematyka związana z funkcjonowaniem PGL Lasy Państwowe.
Wojewoda Podkarpacki zaproponował przy tym kolejne spotkanie bezpośrednio z przedstawicielami jednostek samorządów terytorialnych. Takie spotkanie odbyło się m.in. w kwietniu 2003 r. w Lesku.
Prowadzone bezpośrednio, jak i w mediach dyskusje nie rozwiały obaw przedstawicieli samorządów terytorialnych. Obawy te zostały wyrażone w przyjętych przez rady gmin opiniach, sprzeciwiających się wdrożeniu na ich terenach programu Natura 2000. Opinie takie przedstawiły gminy: Cisna, Lutowiska, Czarna, Komańcza.
Równolegle z pracami planistycznymi prowadzone były prace legislacyjne, które doprowadziły do przyjęcia nowej ustawy o ochronie przyrody – ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.).
Ustawa ta wprowadza procedury związane z tworzeniem na terenie naszego kraju Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000, określa zadnia poszczególnych organów w tym zakresie, definiuje podstawowe zasady zagospodarowania obszarów włączonych do Sieci.
4. Aktualny projekt Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 na terenie województwa podkarpackiego
Jeszcze w połowie 2003 r. planowana sieć obszarów Natura 2000 w województwie podkarpackim obejmowała: 9 obszarów specjalnej ochrony OSO ptaków o powierzchni blisko 374,5 tys. ha i 6 specjalnych obszarów ochrony SOO siedlisk o powierzchni ponad 257 tys. ha, przy czym oba rodzaje ostoi w dużej mierze pokrywały się wzajemnie. Stanowiło to około 22 % powierzchni województwa.
Przedstawiona przez Ministerstwo Środowiska Komisji Europejskiej lista obszarów zawiera: 4 obszary specjalnej ochrony OSO ptaków o powierzchni blisko 209,3 tys. ha i 2 specjalne obszary ochrony SOO siedlisk o powierzchni fot. archiwumokoło 125 tys. ha.
Największa, licząca około 107 tys. ha ostoja – Bieszczady – występuje zarówno jako obszar ochrony ptaków, jak i siedlisk.
Obecna powierzchnia obszarów proponowanych do ujęcia w granice sieci zmniejszyła się blisko o połowę i zajmuje 226 958,4 ha, co stanowi 12,7 % powierzchni województwa.
Aktualnie powierzchnia istniejących i projektowanych obszarów sieci Natura 2000 w Podkarpackiem, zawarta we wspomnianej propozycji Ministra Środowiska wynosi 226 956,9 ha, co stanowi około 12,7% powierzchni województwa. Do Komisji Europejskiej przesłana została także przez organizacje ekologiczne druga lista proponowanych obszarów, tzw. schadow list, dostepna na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska. Lista znacznie rozszerza terytorium proponowane do objęcie przez Europejską Sieć Obszarów Natura 2000.
Największa, licząca około 107 tys. ha ostoja – Bieszczady – występuje zarówno jako obszar ochrony ptaków, jak i siedlisk.
Obecna powierzchnia obszarów proponowanych do ujęcia w granice sieci zmniejszyła się blisko o połowę i zajmuje 226 958,4 ha, co stanowi 12,7 % powierzchni województwa.
Aktualnie powierzchnia istniejących i projektowanych obszarów sieci Natura 2000 w Podkarpackiem, zawarta we wspomnianej propozycji Ministra Środowiska wynosi 226 956,9 ha, co stanowi około 12,7% powierzchni województwa. Do Komisji Europejskiej przesłana została także przez organizacje ekologiczne druga lista proponowanych obszarów, tzw. schadow list, dostepna na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska. Lista znacznie rozszerza terytorium proponowane do objęcie przez Europejską Sieć Obszarów Natura 2000.
Źródło: wrota.podkarpackie.pl
