Innowacyjność w sektorach polskiej gospodarki

Przedsiębiorstwo, które prowadzi działalność produkcyjną, codziennie podejmuje szereg nowych działań służących przetrwaniu i umocnieniu swojej pozycji na rynku.

Działania te dotyczą zarówno zmian w asortymencie produkcji, organizacji przedsiębiorstwa, jak i w strukturze majątku trwałego i obrotowego.

Nasuwa się pytanie, czy każdą taką zmianę można traktować jako innowację. W badaniach statystycznych prowadzonych przez GUS pojęciem innowacji objęte są wszystkie możliwe stopnie nowości: od produktów i procesów nowych na skalę światową (tzw. innowacje absolutne), poprzez produkty i procesy nowe w skali kraju lub rynku, na którym operuje przedsiębiorstwo, po produkty i procesy nowe tylko dla danego przedsiębiorstwa, lecz już wdrożone w innych przedsiębiorstwach, dziedzinach działalności lub krajach (tzw. innowacje imitacyjne).

Istnieje kilka podziałów innowacji prezentujących różne dziedziny postępu technicznego lub ekonomicznego i zależą one od szerokiego lub wąskiego punktu widzenia. W szerokim ujęciu prezentowanym przez Josepha Schumpetera i Philipa Kotlera wszystkie nowości utożsamiane były z innowacjami. Trafnym wprowadzeniem do szerokiej klasyfikacji jest podział zaproponowany przez Witolda Dobrołowicza:

* innowacje techniczno-technologiczne, społeczne czy naukowe – zależy jakiej dziedziny wiedzy czy praktyki dotyczą
* pierwotne lub wtórne – pierwotne polegają na praktycznym wykorzystaniu odkryć oraz wynalazków po raz pierwszy, są oryginalne w swoim rodzaju; natomiast wtórne są nowościami zapożyczonymi, w odróżnieniu od pierwotnych nie są oryginalne
* materialne, takie jak urządzenie, książka, dzieło sztuki; niematerialne, lecz zmaterializowane, czyli pomysł, idea, nowa metoda wyrażona w symbolach, słowach, obrazach
* zaprogramowane i niezaprogramowane – wyróżnia się je ze względu na możliwość przewidywania zdarzeń
* instrumentalne, które są środkiem prowadzącym do jakiegoś innego celu, i ostateczne, które są celem.

Ponieważ wśród ekonomistów oraz praktyków pojęcie innowacyjności pojmowane jest różnorako, poniżej przedstawionych zostanie kilka syntetycznych definicji:

* Innowacja – działanie nowatorskie w przemyśle lub usługach zarówno w stosunku do produktów (poprzez tworzenie nowych lub znaczne modyfikowanie istniejących), jak i w stosunku do procesów poprzez ich ulepszanie.
* Innowacja – zmiana istniejącego układu gospodarczego, polegająca na opracowywaniu i wdrażaniu nowych dla przedsiębiorstwa rozwiązań i ulepszaniu istniejących, mających na celu podnoszenie skuteczności jego funkcjonowania, a więc celowości działania, korzystności techniczno-produkcyjnej oraz korzystności ekonomicznej. Może to być też tworzenie układu zupełnie nowego, w postaci przedsiębiorstwa.
* Innowacja – jest to coś nowego, co zmniejsza koszty, ogranicza ryzyko lub dostarcza ulepszony produkt, usługę, instrument, który lepiej zaspokaja popyt uczestników rynku.

W powyższej klasyfikacji możemy zaobserwować, iż różny jest stopień przyswojenia innowacji i zależy od dziedziny, której one dotyczą. Prawa, które nimi rządzą, nie są jednakowe. Istnieje wiele źródeł innowacji, z których można korzystać w celu kreowania zmian. Źródłem innowacji jest środowisko, które inspiruje człowieka do zmian. Pozwala reagować na ciągle zmieniające się otoczenie. Pomysły na nowy produkt mogą pochodzić z wielu źródeł: od klientów, naukowców, konkurentów, uczestników kanału dystrybucji i zarządu. Dlatego każda organizacja powinna posiadać swoje autentyczne zasoby wiedzy i informacji, pochodzące z różnych źródeł, ponieważ usługi, jak i produkty, ulegają zmianie, a wiedza pozostaje w organizacji.

Współczesna gospodarka wymusza nieustannie poszukiwania nowych rozwiązań w badaniach naukowych, produkcji, zarządzaniu, promocji itd. Źródłami kreowania innowacji są:

* działalność sfery B+R
* proces technologii
* tzw. metoda „burzy mózgów”
* badania marketingowe rynku krajowego i zagranicznego
* twórczość pracowników i kierownictwa.

Najprostszym i najskuteczniejszym sposobem jest systematyczna obserwacja rynku krajowego i zagranicznego. Dokładna wiedza tego, co się dzieje na rynku, może dać najlepsze wyniki. A zatem innowacja musi być przez rynek inspirowana. Ważna jest też opinia społeczeństwa oraz analiza konkurencji, która może też być podstawą ciekawych pomysłów i zmian. Podstawowym czynnikiem decydującym o rozwoju współczesnej gospodarki jest wiedza. Coraz mniejsze znaczenie ma obecnie siła robocza o niskich kwalifikacjach, wzrasta natomiast rola wykształconego kapitału ludzkiego. Gospodarkę drugiej połowy XX w., a tym bardziej XXI w., określa się mianem „Gospodarki Opartej na Wiedzy” lub „Społeczeństwem Wiedzy”. Funkcjonuje ona w oparciu o pełniejsze wykorzystanie zasobów wiedzy i innowacyjności oraz rozwoju technologii dotyczącej przede wszystkim szybkiego i taniego dostępu do informacji.

Innowacje w sektorze energetycznym

U podstaw innowacji powinny znajdować się: racjonalna polityka energetyczna państw i narodowe programy innowacyjne obejmujące rozwój i implementację odnawialnych systemów energetycznych, programów DSM w zakresie poszanowania energii i wyrównywania krzywych obciążeń systemów energetycznych. Wysiłki w tym kierunku powinny być podejmowane w ścisłej koordynacji z budowanymi i realizowanymi programami dotyczącymi technologii czystego spalania węgla, energii wodorowej, ogniw paliwowych itp. Tylko takie podejście zapewni czyste środowisko naturalne i racjonalne zaspokojenie potrzeb energetycznych, szczególnie krajów uzależnionych od ropy, i będzie inspirować narody do łączenia we wspólnym wysiłku swoich inteligencji, kreatywności, bezmiernego oddania i troski o wspólne dobro.

Nowa polityka Unii Europejskiej w zakresie energetyki miała zostać oparta na trzech filarach: konkurencyjności, zrównoważonym rozwoju i bezpieczeństwie. Pierwszym poważnym krokiem w tym kierunku było opublikowanie w marcu 2006 r. „Zielonej Księgi”, zawierającej europejską strategię na rzecz zrównoważonej, konkurencyjnej i bezpiecznej energii. Najważniejszymi obszarami wymienianymi w raporcie w ramach współpracy państw było przede wszystkim dokończenie budowy europejskich rynków wewnętrznych energii elektrycznej i gazu, solidarność państw członkowskich, bezpieczeństwo i konkurencyjność zaopatrzenia w energię, zmiany klimatu, innowacje w zakresie technologii energetycznych i spójna zewnętrzna polityka energetyczna. Polityka ta, zdefiniowana w Strategii Lizbońskiej i kolejnych dokumentach Komisji Europejskiej, zakłada wzrost konkurencyjności przemysłu
europejskiego połączony z wyrównywaniem różnic w poziomie rozwoju poszczególnych krajów, co wymaga podniesienia ich innowacyjności oraz zwiększenia współpracy wewnątrz kraju i współpracy międzyregionalnej.

Rolę klastrów określają założenia europejskiej polityki opartej o klastry Cluster Based Policy CBP), która zawiera działania i instrumenty wykorzystywane przez władze różnych szczebli dla wspierania istniejących i rozwoju nowych struktur klastrowych. W ramach polityki wspierania klastrów organizacje
międzynarodowe prowadzą działania informacyjne, organizują konferencje naukowe, inicjują programy badawcze zmierzające do popularyzacji idei klasteringu oraz wspierania nowych struktur klastrowych również w formie finansowania projektów tworzenia klastrów w skali regionalnej.

W wielu krajach Unii podjęto starania nad zawiązywaniem tzw. inicjatyw klastrowych, które znajdują poparcie władz politycznych i organizacji społecznych zainteresowanych aktywizacją regionów o mniejszej aktywności gospodarczej. W wielu opracowaniach podkreśla się możliwość wykorzystania struktur klastrowych dla wzrostu innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw należących do klastra m.in. dzięki współpracy z organizacjami sfery B+R, a także włączania firm innowacyjnych do klastra.

Na kierunki rozwoju energii ze źródeł odnawialnych duży wpływ ma polityka rządu, samorządów regionalnych i lokalnych, bliskość wyższych uczelni i stosunek społeczeństwa do energii ze źródeł odnawialnych. Dużą rolę mogą odgrywać inkubatory przedsiębiorczości – organizacje, których celem jest wspomaganie nowych przedsięwzięć w ich początkowym etapie przez zapewnienie doradztwa, pobudzanie do innowacji, popieranie i świadczenie usług podstawowych, często po obniżonej opłacie. Ideą przewodnią inkubatora jest pomoc w podjęciu i wdrażaniu nowych przedsięwzięć podczas pierwszych dwóch lub trzech lat, zanim nie okrzepną po „wykluciu”. Zakłady mają normalnie funkcjonować w konkurencyjnym świecie biznesu. Ograniczona jeszcze dostępność energii z odnawialnych źródeł wynika nie tylko z wysokiej ceny tej energii. Obniżenie kosztów przyłączenia, pierwszeństwo w świadczeniu usług przesyłowych, zwolnienie z wnoszenia corocznych opłat koncesyjnych (związanych z przychodami) mogą uzdrowić tę sytuację.

PIOTR F. BOROWSKI
ADAM KUPCZYK

Do zadań spółki Eko-Efekt należy m.in. opracowywanie odpowiednich planów, programów aktualizacji w zakresie odpowiedniego zagospodarowania przestrzennego opisywanego terenu oraz ich prognoz, waloryzacji elementów środowiska przyrodniczego, kulturowego i krajobrazowego opisywanego obszaru, przeglądów ekologicznych i opracowań ekofizjograficznych, dokładnych opracowań tematycznych w zakresie gospodarki odpadami i gospodarki wodno-ściekowej. Wszystkie wspomniane opracowania przyczyniają się bezpośrednio lub pośrednio do wzrostu jakości środowiska przyrodniczego, w tym do rozwoju turystyki zrównoważonej w gminie.

źródło: Eurogospodarka