Kiedy pracownikowi należy się odszkodowanie?

Naruszenie unormowań dotyczących wypowiadania umów o pracę to częste uchybienie, którego dopuszczają się pracodawcy. Waga tych przewinień jest różna, jednak nawet w przypadku stosunkowo błahego naruszenia przepisów, pracodawcy "grozi" wypłata odszkodowania. Pracodawca może zostać zobowiązany do jego wypłaty, jeżeli:

sąd pracy uzna żądania pracownika o przywrócenie do pracy za niemożliwe do uwzględnienia lub niecelowe

UWAGA!

Odszkodowania, o których mowa powyżej, przysługują w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, jednak nie mniej niż za okres wypowiedzenia.

Podkreślmy, iż w przypadku naruszenia przez pracodawcę przepisów dotyczących wypowiadania umowy o pracę zawartej na okres próbny, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. W razie wadliwego wypowiedzenia umowy na okres próbny odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać. Powyższa zasada stosuje się również do umowy zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, z tym że odszkodowanie może zostać przyznane najwyżej za 3 miesiące. Wspomniana regulacja nie obejmuje jednak pracownicy w ciąży lub pracownika na urlopie macierzyńskim. W takiej sytuacji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odszkodowania w razie wadliwego wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony.

UWAGA!

Pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie.

Dotyczy to odszkodowania za wadliwe rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę w trybie wypowiedzenia, jak i natychmiastowym.

Natychmiastowe zwolnienie z naruszeniem prawa

Pracownik, który kwestionuje rozwiązanie z nim umowy o pracę w trybie natychmiastowym, może wnieść do sądu pozew o przywrócenie do pracy albo o odszkodowanie. Odszkodowanie za naruszenie przepisów o rozwiązaniu przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W razie rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony albo na czas wykonania określonej pracy, wysokość odszkodowania odpowiada wynagrodzeniu za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.

W niektórych sytuacjach pracownikowi, którego zwolniono z pracy w trybie natychmiastowym przysługuje tylko odszkodowanie. Dotyczy to niezgodnego z prawem rozwiązania:

umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy – jeżeli upłynął już termin, do którego umowa miała trwać, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do jego upływu,

umowy o pracę w okresie jej wypowiedzenia. Odszkodowanie przysługuje wówczas w wysokości wynagrodzenia za czas do upływu okresu wypowiedzenia

Odszkodowanie nie tylko za złamanie przepisów

Odszkodowanie pełni funkcję nie tylko „represyjną” wobec pracodawcy naruszającego przepisy prawa pracy, ale ma również charakter rekompensacyjny w przypadku wystąpienia określonych sytuacji. Do jednej z nich należy wygaśnięcie umowy o pracę, w okolicznościach wskazanych w art. 63 indeks 1-66 K.p.

W myśl wskazanych przepisów pracownikowi, którego umowa o pracę wygasła z powodu śmierci pracodawcy, przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Natomiast w przypadku zawarcia umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni. Powyższe nie ma zastosowania w razie przejęcia pracownika na podstawie art. 23 indeks 1 Kodeksu pracy, a więc przy przejściu części lub całości zakładu pracy na nowego pracodawcę.

Dyskryminacja i mobbing to druga sytuacja, która naraża pracodawcę na ryzyko wypłaty odszkodowania. Pracodawca, który naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu lub dopuścił do mobbingu, może zapłacić odszkodowanie z tego tytułu w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia pracę. Co istotne, Kodeks pracy nie określa przy tego rodzaju naruszeniach górnej granicy odszkodowania.

Odszkodowania może się również domagać pracownik, któremu pracodawca nie wydał w terminie świadectwa pracy lub sporządził je nieprawidłowo. Byłemu pracownikowi, jeżeli z tego powodu pozostaje on bez pracy, przysługuje odszkodowanie za czas niezawinionego „bezrobocia”, nie więcej jednak niż za 6 tygodni.