Szkolnictwo a edukacja ekologiczna

Całością zagadnień związanych z szeroko rozumianą edukacją ekologiczną na szczeblu państwowym, zajmuje się funkcjonujący przy Ministerstwie Środowiska Departament Edukacji i Promocji Zrównoważonego Rozwoju.

Do jego głównych zadań należy realizacja dokumentów programowych: Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej oraz Strategii Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ.

Prace nad pierwszym z dokumentów rozpoczęto w 1995 roku na mocy porozumienia pomiędzy ówczesnym Ministerstwem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa a Ministrem Edukacji Narodowej. Ich celem było usystematyzowanie całości działań polityczno – prawnych i edukacyjnych z zakresu ekologii. Po przyjęciu i zaakceptowaniu go przez sejmową i senacką komisję ochrony środowiska podjęto prace nad planem wykonawczym strategii. Narodowy Program Edukacji Ekologicznej został ministerialnie zatwierdzony w 2001 roku. Jest on uszczegółowieniem i rozwinięciem strategii. Jego wdrażaniem i bieżącą aktualizacją zajmuje się powołany przy Prezesie Rady Ministrów specjalny międzyresortowy zespół do spraw edukacji ekologicznej. Dokument szczegółowo określa cele edukacji ekologicznej oraz jej organizację.

W formalnym systemie kształcenia jest ona prowadzona na wszystkich szczeblach począwszy od przedszkoli, przez szkolnictwo podstawowe, ponadpodstawowe i wyższe, na edukacji dorosłych skończywszy. Pierwszym jej stopniem jest skierowanie uwagi na problemy związane z ochroną środowiskiem i jego pięknem, a także kształtowanie nawyków proekologicznych w życiu codziennym. Dalsze etapy to pogłębianie wiedzy i wykorzystanie jej do uchwycenia zależności zachodzących w środowisku. Zadaniem nauczania na tym poziomie jest zrozumienie odpowiedzialności za wspólne dobro jakim jest przyroda. Młody człowiek powinien zdobyć szacunek dla innych istot oraz uwrażliwić się na ich los. Ułatwiać mają to aktywne formy edukacji tzw „zielone szkoły".

     Realizując powyższe założenia szkoły powinny współpracować z władzami samorządowymi, uczelniami wyższymi, ośrodkami edukacji ekologicznej. Kształcenie na szczeblu akademickim poprzez dogłębne przedstawienie omawianej problematyki oraz związanych z nią technologii ma przygotowywać fachowców gotowych do wykonywania konkretnych zadań z zakresu ochrony środowiska. Niezbędne jest w tym celu odpowiednie ukierunkowanie programów badawczych. Ich wyniki powinny być udostępniane jako specjalistyczna literatura oraz inne pomoce naukowe..

Uczelnie powinny ponadto umożliwiać poszerzanie wiedzy zarówno formalne w postaci studiów podyplomowych, jak i nieformalne poprzez otwarte wykłady, panele dyskusyjne. Ministerstwo Środowiska współpracuje z Ministerstwem Edukacji Narodowej w zakresie ustalania podstaw programów szkolnych a w przypadku zawodów związanych z szeroko rozumianą ekologią jest organem wiodącym. Zaliczyć tu można leśnictwo, geologię, hydrologię, meteorologię, ochronę środowiska. Rzeczoznawcy Ministra Środowiska opiniują podręczniki i inne materiały edukacyjne wykorzystywane na wszystkich szczeblach nauczania.
Kształceniem pozaszkolnym w myśl omawianego programu zajmują się urzędy i instytucje na szczeblu centralnym a także wojewódzkim i samorządowym. Są to głównie przedsięwzięcia o charakterze informacyjnym, organizowanie szkoleń, działalność wydawnicza, kampanie medialne, wspieranie organizacji społecznych zajmujących się ekologią. Elementami edukacji są również organizowane konkursy i wystawy.

     Podnoszenie świadomości ekologicznej jest też celem kształcenia mimowolnego, polegającego na egzekwowaniu obowiązujących przepisów oraz sankcjonowaniu ich łamania. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej wpisuje się w założenia Strategii Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ. Europejska strategia jako dokument międzynarodowy zakłada zacieśnianie współpracy między państwami przy wspieraniu nauczania i badań.
Pojęcie edukacji środowiskowej zostaje w niej poszerzone o kwestie społeczne i gospodarcze. Poruszane są tutaj problemy związane z prawami człowieka, ubóstwem, etyką, zdrowiem, bezpieczeństwem, zróżnicowaniem kulturowym, modelami konsumpcji. Plan ten zakłada urzeczywistnienie wizji lepiej prosperującego, bezpieczniejszego świata za czym idzie podniesienie jakości życia.

     Departament Edukacji i Promocji Zrównoważonego Rozwoju realizując powyższe cele aktywnie uczestniczy w szeregu przedsięwzięć edukacyjno – informacyjnych. Począwszy od 1990 wspierane są obchody Dnia Ziemi. Jest to okazja do organizowania wykładów i spotkań z udziałem polityków oraz działaczy ekologicznych, konkursów, koncertów. Ministerstwo wspomaga obchody finansowo i merytorycznie.
Kampania Europejski Dzień bez Samochodu oraz Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu ma zwracać uwagę na problemy związane z motoryzacją oraz zachęcać do korzystania z transportu alternatywnego. Obchody Światowego Dnia Ochrony Środowiska organizowane corocznie w innym województwie są przygotowywane i merytorycznie nadzorowane przez ministerstwo. Międzynarodowe Targi Ekologiczne POLEKO oraz Ogólnopolskie Forum Edukacji Ekologicznej Eko Media Forum odbywają sie pod patronatem Ministra Środowiska.

     Działalność edukacyjna departamentu polega także na udostępnianiu zróżnicowanych materiałów informacyjnych. Publikowane są bieżące uregulowania prawne z zakresu ochrony środowiska, informatory a także multimedia w postaci muzyki, spotów filmowych oraz gier i zabaw dla dzieci.