Zanieczyszczenia powietrza
Szkodliwy wpływ wielu związków, określanych mianem zanieczyszczeń powietrza, na zdrowie człowieka jest bezsprzeczny. W atmosferze jest wiele związków chemicznych mających niekorzystny wpływ na życie ludzi, zwierząt i roślin.
Część emisji to skutek naturalnych procesów, takich jak: wybuchy wulkanów, pożary, erozja wietrzna skał, pył kosmiczny. Jednak większość z nich jest skutkiem działalności człowieka.
Na wzrost zanieczyszczenia powietrza ogromny wpływ ma postęp cywilizacyjny. Źródłami groźnych emisji jest przemysł, głównie chemiczny i metalurgiczny. Obróbka ropy naftowej pociąga za sobą uwalnianie do powietrza węglowodorów. Gotowe paliwa po spaleniu w silnikach skażają atmosferę metalami ciężkimi. Problem ten dotyczy także innych kopalin a szczególnie węgla. Zagrożenie stanowią także składowiska odpadów. Pośród rozlicznych związków klasyfikowanych jako zanieczyszczenia najgroźniejsze są związki siarki i azotu, tlenki węgla oraz ołów.
Dwutlenek siarki jest bezbarwnym, silnie toksycznym gazem o nieprzyjemnym zapachu. Jego rozprzestrzenianie się jest stosunkowo wolne. Powstaje głównie w wyniku spalania zasiarczonych paliw stałych i płynnych w silnikach spalinowych, elektrociepłowniach. Największy udział w emisji SO2 ma przemysł paliwowo-energetyczny. Opalana węglem elektrownia o mocy 1000 MW emituje do atmosfery w ciągu roku 140 000 ton siarki, głównie w postaci dwutlenku. Utrzymuje się on powietrzu przez 2-4 dni i w tym czasie może się przemieścić na znaczne odległości.
W powietrzu SO2, utlenia się do SO3, a ten z kolei łatwo reaguje z wodą (parą wodną) tworząc kwas siarkowy – jeden ze składników kwaśnych deszczów.
W atmosferze występuje naturalnie wiele związków azotu: tlenek azotu (NO), dwutlenek azotu (NO2), podtlenek azotu (N2O), nadtlenek azotu (NO3), trójtlenek azotu (N2O3), pięciotlenek azotu (N2O5), amoniak (NH3) oraz kwasy: azotawy (HNO2 i azotowy (HNO3). W niewielkich ilościach nie są zazwyczaj substancjami toksycznymi, jednak ich nadmiar powstający podczas procesów produkcyjnych oraz w silnikach spalinowych powoduje, że stają się one niebezpiecznymi zanieczyszczeniami atmosfery. szczególnie groźne są bezbarwny i bezwonny tlenek azotu oraz brunatny o duszącej woni dwutlenek azotu.
Mogą się one kolejno utleniać do pięciotlenku azotu, który w obecności pary wodnej tworzy kwas azotowy – jeden ze składników kwaśnych deszczów. Tlenek węgla jest niezwykle groźny, ponieważ powoduje ciężkie zatrucia, a nawet śmierć organizmu. Przy zaczadzeniu poprzez płuca przenika do krwi i łączy się trwale z hemoglobiną. powstała karboksyhemoglobina nie może transportować tlenu. Ponieważ powinowactwo CO do hemoglobiny jest ok. 300x większe niż tlenu, następuje gwałtowne niedotlenienie organizmu. Szczególnie wrażliwa na brak tlenu jest tkanka nerwowa. Objawami zatrucia tlenkami węgla są: bóle i zawroty głowy, oszołomienie, duszności, nudności i wymioty, przyspieszony oddech, kołatanie serca, a w końcu utrata przytomności.
Po zatruciach możliwe są powikłania, nerwobóle, uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, zmiany w czynnościach płuc i serca. Toksyczne działanie tlenku węgla na człowieka zależy od stężenia w powietrzu i czasu działania. Niebezpieczeństwo stwarzane przez ten gaz jest duże ponieważ jest on niewyczuwalny. Groźne są także metale ciężkie z ołowiem na czele. Większość masy ołowiu pochodzącego z czteroetylku ołowiu dodawanego do benzyny trafia do atmosfery. Jego związki kumulują się w organizmie powodując zaburzenia w przemianie materii i układzie krwiotwórczym.
Omówione wyżej zanieczyszczenia są tylko najważniejszymi pośród całej masy innych. Aby ograniczyć ich ilość lub wykluczyć stosowanie generujących je technologii warto już dziś inwestować w naukę. Poprawa świadomości ekologicznej oraz badania na rzecz nowych technologii zaowocują czystym, bezpiecznym powietrzem.
Ecoportal.com.pl, Julian Z Pankiewicz
