Zawał serca – powody

Jest to martwica komórek powstała na skutek zmniejszenia lub całkowitego zatrzymania dopływu krwi do określonych części mięśnia sercowego. Większość ataków serca jest wynikiem zamknięcia jednej z tętnic wieńcowych.

Niektóre zawały przebiegają bezboleśnie i są wykrywane dopiero w przypadkowo wykonywanych badaniach EKG.

Najważniejszym objawem ataku serca jest silny, ściskający ból zlokalizowany w klatce piersiowej trwający od około pół godziny do godziny. Inne objawy to pogorszenie samopoczucia, uczucie ucisku, gniecenia w środku klatki piersiowej, ból promieniujący do ramion, szyi, rąk, żuchwy i pleców, zawroty głowy, utrata przytomności, pocenie, nudności, wymioty, spłycenie oddechu. Nie wszystkie te objawy występują jednocześnie. Czasami dolegliwości zmniejszają się i znów nawracają.

Osoby zagrożone zawałem serca powinny zastosować się do zaleceń lekarza. Oznacza to zmianę dotychczasowego stylu życia, czyli rezygnację z niezdrowej diety oraz prowadzenie bardziej aktywnego trybu życia. Palacze papierosów powinni natychmiast zerwać z nałogiem, a chorzy na cukrzycę nie tylko przestrzegać diety, ale także regularnie przyjmować leki i kontrolować poziom cukru. Osobom z nadwagą zalecane jest odchudzenie, ponieważ nadciśnienie tętnicze jest często związane z otyłością.
Dieta ograniczająca tłuszcze, cukier, sól, oraz bogata w świeże owoce i warzywa pomaga zapobiegać chorobom serca. Do zalecanych przez lekarzy składników odżywczych należą także sole mineralne i mikroelementy, a zwłaszcza magnez, który pomaga uregulować puls.
Nauka technik relaksacyjnych łagodzących stres oraz regularne ćwiczenia fizyczne to warunki zachowania naszego układu krążenia w dobrej kondycji przez długie lata.
Zawał serca jest jedną z najbardziej znanych i najbardziej dramatycznych postaci choroby wieńcowej, zwanej też chorobą niedokrwienną serca, charakteryzującej się niedostatecznym ukrwieniem (i co za tym idzie niedostatecznym zaopatrzeniem w tlen) serca, spowodowanym znaczącym zwężeniem (a niekiedy – zamknięciem) światła tętnic wieńcowych, odżywiających mięsień serca.
W krajach rozwiniętych zawał serca jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów.

Objawy zawału serca
Typowe objawy zawału serca to ból w klatce piersiowej, duszność, poty, uczucie lęku, nudności. Ból może promieniować do żuchwy, pleców, barków, nadbrzusza. Ważnym kryterium, sugerującym zawałowe pochodzenie bólu, jest czas jego trwania – ból zawałowy trwa przeważnie nie krócej niż 20 minut, często kilka, kilkanaście godzin. Około 25% zawałów serca daje nietypowe, niewielkie dolegliwości. Najczęściej zawały bezbolesne występują u osób chorych na cukrzycę, u których neuropatia cukrzycowa jest przyczyną zmniejszonej percepcji bólu.
Zdarza się, że zawał serca objawia się w sposób najbardziej dramatyczny – zatrzymaniem krążenia i nagłym zgonem. Zawałowi często towarzyszy znaczne osłabienie, które może prowadzić do zasłabnięcia i utraty przytomności. Często chorzy odczuwają silny lęk i są "zlani" zimnym potem. Ciśnienie tętnicze krwi może być normalne, niskie lub wysokie. Tętno z reguły jest przyśpieszone, może być jednak zwolnione.

Powikłania zawału serca
Poza wymienionymi wcześniej komplikacjami, które nie zmieniają w szczególny sposób losu chorego, mogą co najwyżej wydłużyć czas hospitalizacji, zdarzają się poważne powikłania zawału, niektóre z nich śmiertelne.
Jednym z najgroźniejszych jest pęknięcie wolnej ściany lewej komory, które najczęściej kończy się szybkim zgonem pacjenta. Zdarzają się jednak przypadki zakończone pomyślnie, nawet nie zawsze wymagające leczenia operacyjnego w okresie ostrym. W sercu może też pęknąć przegroda komorowa – powstaje wtedy przeciek między lewą a prawą komorą, wymagający naprawy chirurgicznej. Zdarza się także pęknięcie mięśnia brodawkowatego lub nici ścięgnistych utrzymujących płatek zastawki mitralnej. Skutkiem takiego powikłania jest ostra niedomykalność zastawki mitralnej, która często ma bardzo dramatyczny przebieg, z ciężką niewydolnością lewej komory i nie poddającym się leczeniu obrzękiem płuc.
Częstszym następstwem zawału serca jest tętniak wolnej ściany lewej komory. Wbrew obawom pacjentów nie grozi on pęknięciem, ale upośledza funkcję lewej komory, czyli powoduje objawy niewydolności krążenia. U wielu chorych tętniak prowokuje uporczywe komorowe zaburzenia rytmu. Zagraża też powstawaniem skrzeplin w jego obrębie; mogą one stać się źródłem niebezpiecznych zatorów, np. mózgowych. Część pacjentów z tętniakiem pozawałowym wymaga leczenia operacyjnego.

Zapobieganie chorobom serca
Higieniczny tryb życia zapobiega chorobom układu krążenia, w tym m.in. chorobom serca. Najczęstszymi chorobami serca są nadciśnienie tętnicze oraz choroba niedokrwienna serca, której zazwyczaj rezultatem jest zawał mięśnia sercowego, prowadzący nawet do nagłej śmierci. Aby zapobiegać chorobom serca należy stosować profilaktykę.

Redukcja Masy Ciała
Istnieje zależność pomiędzy masą ciała, a ciśnieniem krwi (prawidłowe ciśnienie: skurczowe – 120 mmHg, rozkurczowe – 80 mmHg). Rozmieszczenie tkanki tłuszczowej (nadwaga, otyłość) w górnej części ciała (otyłość visteralna* – typowa dla mężczyzn) lub rozmieszczenia jej nadmiaru w partiach pasa biodrowego (typowa dla kobiet), również jest czynnikiem zagrożenia w zapadalności na chorobę nadciśnienia tętniczego, dyslipidemię (zaburzenie gospodarki tłuszczowej), cukrzycę i chorobę niedokrwienną serca**. Aby zredukować masę ciała należy się prawidłowo odżywiać i przejść na specjalną dietę.
Prawidłowe odżywianie polega na znacznym ograniczeniu ilości spożywanych tłuszczów zwierzęcych (które trzykrotnie zwiększają zapadalność na zawał mięśnia sercowego) i zastąpieniem ich olejami roślinnymi oraz pokarmami bogatymi w skrobię, takimi jak wszystkie gatunki kasz, ciemne pieczywo, owoce i warzywa.

Ograniczyć należy spożycie m.in. : cukru, miodu, słodzonych przetworów owocowych, śmietany, tłustego mięsa, smalcu, wątróbki, móżdżku, cynaderek, boczku, tłustych rosołów, masła, tłustych sosów, tłustego pieczywa cukierniczego, majonezu oraz margaryny.
Zalecane jest spożywanie m.in. : chudego mięsa, chudych wędlin, chudego twarogu, ziemniaków, wszystkich gatunków kasz, dużych ilości białego mięsa (ryb), owoców, warzyw, olejów roślinnych (oleje roślinne podczas smażenia tracą właściwości chroniące przed miażdżycą ! ).
Zaleca się dietę niskokaloryczną z ograniczeniem tłuszczów i węglowodanów. Podaje się około 800-1500 kalorii na dobę, w zależności od rodzaju wykonywanej pracy, wieku i aktualnej wagi. Dieta powinna zawierać 80-120 g białka, 25-35 g tłuszczu oraz 50-150 g węglowodanów.

Aktywność Fizyczna
Regularne uprawianie sportów również redukuje nadwagę, zapobiega zawałowi serca, poprawia sprawność mięśnia sercowego oraz zmniejsza wszelką zachorowalność (nie tylko serca).
Każdy rodzaj wysiłku fizycznego u osób zdrowych jest dopuszczalny. Osoby, u których praca zawodowa nie powoduje zmęczenia fizycznego, nie powinny unikać nawet drobnych wysiłków fizycznych w czasie dnia. Ponadto każdy powinien 3-4 razy w ciągu tygodnia uczęszczać na basen, siłownię, aerobik, itp.

Spożywanie Alkoholu i Palenie Tytoniu
Spożywanie alkoholu w nadmiarze powoduje niewskazane zwiększenie się ciśnienia krwi, niewydolność mięśnia sercowego i może nawet prowadzić do wylewu wewnętrznego (spowodowanego nadciśnieniem tętniczym). Jest jednak wskazane (tylko u osób po 30 roku życia ! ) spożycie w ciągu dnia maksimum jednej szklanki (około 250 ml) wina, jednego drinka (ok. 30 ml alkoholu) lub też małego kufla piwa.
Natomiast palenie tytoniu czterokrotnie zwiększa zapadalność na zawał mięśnia sercowego i piętnastokrotnie – zapadalność na raka płuc. Należy też wspomnieć o tym, iż nikotyna zawarta w tytoniu powoduje niewskazany skurcz naczyń krwionośnych (jeden papieros = jeden skurcz naczyń krwionośnych). Jedynym sposobem zapobiegania tym schorzeniom jest kategoryczne zaprzestanie, bądź nie rozpoczynanie palenia tytoniu.

Ecoportal.com.pl, mp