Rolnictwo – 90 proc. bez perspektyw

Wielkość ekonomiczna 90 proc. polskich gospodarstw rolnych nie przekracza 8 ESU (ang. European Size Unit). Zdaniem ekspertów Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, takie gospodarstwa nie mają właściwie możliwości rozwoju, brakuje im pieniędzy na inwestycje.

Ich dochody bowiem nie zapewniają środków nawet na utrzymanie członków rodzin. W Polsce mamy niemal 2,4 mln gospodarstw rolnych – wynika z danych zgromadzonych podczas powszechnego spisu rolnego w 2007 r. 95 proc. gospodarstw stanowią te o powierzchni mniejszej niż 20 ha. Średnia powierzchnia to mniej niż 7 ha. Gospodarstwa, których areał nie przekracza 1 ha, stanowią aż 30 proc. krajowej puli. Najbardziej rozdrobniony jest Śląsk, Małopolska i Podkarpacie, gdzie niemal 90 proc. gospodarstw dysponuje użytkami rolnymi nie większymi niż 5 ha. I statystycznie, te najmniejsze obszarowo gospodarstwa mają również niski wskaźnik wielkości ekonomicznej, zaś największe gospodarstwa, o powierzchni przekraczającej 50 ha, zazwyczaj notują wielkość ekonomiczną wyższą niż 8 ESU – wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego.

– To , że gospodarstwo jest małe, nie musi oznaczać, że się nie rozwija – przekonuje jednak Izabela Dąbrowska-Kasiewicz, główny specjalista ds. analiz rynków rolnych w BGŻ. – Wśród najmniejszych gospodarstw, o wielkości do 5 ha, jest prawie 14 tys. takich, których wielkość ekonomiczna przekracza 8 ESU. A są i takie, które mimo powierzchni mniejszej niż 1 ha (głównie ogrodnicze), osiągają wielkość 40-100 ESU – podkreśla.

Wielkość przekraczająca 40 ESU charakteryzowała łącznie 0,78 proc. polskich gospodarstw. Największy odsetek przypada na Wielkopolskę, gdzie 2,4 proc. gospodarstw osiągnęło wielkość powyżej 40 ESU.

Przyjęło się, że 8 ESU stanowi płynną granicę żywotności gospodarstwa. Poniżej tej wielkości rolnik nie jest w stanie najczęściej zapewnić swojej rodzinie godziwego poziomu życia. Niski poziom dochodów utrudnia – jak podają eksperci IERiGŻ – odtwarzanie w pełni zużywających się w procesie produkcji środków trwałych, takich jak maszyny, budynki czy siła pociągowa. Struktura polskiego rolnictwa cały czas się zmienia. Wszelkie zmiany następują jednak bardzo powoli. Przyczynia się do tego m.in. system unijnego wsparcia.

– Czynnikiem, który spowalnia przemiany struktury polskiego rolnictwa, jest przede wszystkim powiązanie jednolitych płatności obszarowych, uzupełniających płatności bezpośrednich, jak i ONW z powierzchnią użytków rolnych. Ziemia stała się w ten sposób „papierem wartościowym”, od którego rolnik co roku dostaje pewną „dywidendę”. Co więcej, z założenia dopłaty te mają stopniowo się powiększać do 2013 roku. Poza tym w ostatnich latach ceny gruntów rolnych cały czas rosły. To także zniechęcało do sprzedaży gdyż właściciele gruntów oczekiwali dalszych wzrostów. Kiedy mniejsi nie sprzedają ziemi, większe gospodarstwa nie mogą rosnąć. W rezultacie wskaźnik zmian strukturalnych na polskiej wsi, średnia powierzchnia gospodarstwa, rośnie dość wolno – podsumowuje Izabela Dąbrowska-Kasiewicz.
Oprócz wielkości gospodarstw, zmienia się także struktura produkcji towarowej polskiego rolnictwa. Można bowiem zaobserwować nieznaczny spadek udziału produkcji zwierzęcej. Podczas gdy w 2006 r. ogólnopolska produkcja zwierzęca stanowiła 64,7 proc, w 2007 r. udział zmalał do 63,1 proc. towarowej produkcji rolniczej. Najbardziej ukierunkowany na produkcję zwierzęcą w 2007 r. był region północno-zachodni oraz region wschodni, zwłaszcza Podlasie, gdzie zaledwie 9,5 proc. dochodów przypada na produkcję roślinną. Sprzedaż upraw roślinnych dominuje w Polsce południowo-zachodniej. Jest to widoczne zwłaszcza na Dolnym Śląsku, gdzie ponad 61 proc. towarowej produkcji rolniczej przypada na produkcję zwierzęcą.

Spadła wielkość hodowli trzody chlewnej – z 17,6 mln sztuk w 2007 r. do 14,2 mln sztuk w 2008 r. O niemal 4 proc. wzrosła liczba bydła – w 2008 r. polscy rolnicy hodowali 5,6 mln sztuk. Średnio w Polsce na 100 ha użytków rolnych w 2008 r. przypadało po 34 sztuki bydła i 88 sztuk trzody chlewnej. Największe zagęszczenie hodowli bydła GUS zanotował w województwie podlaskim (na 100 ha przypada ponad 73 sztuki), zaś trzody chlewnej w Wielkopolsce – 236 sztuk, gdzie łącznie hodowle liczyły 4,3 mln sztuk trzody.

W całym kraju rośnie produkcja zbóż. Zbiory zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi zwiększyły się z 20,5 mld t w 2006 r. do ponad 25,7 mld t w 2008 r. W tym czasie o 28 proc. wzrosła produkcja rzepaku i rzepiku – ze 165 mln ton do 211 mln ton. Od 2007 r. spadła za to produkcja buraków cukrowych, do 872 mln ton. Zbiory ziemniaków w 2008 r. wyniosły 1,05 mld ton (0,89 mld ton w 2006 r. i 1,18 mld ton w 2007 r).

Weronika Pietrykowska

WIĘCEJ NA: http://www.portalspozywczy.pl/