Eko – kolej

O tym, że kolej jest ekologicznym środkiem transportu wiadomo od dawna. Szeregu jej zalet nie sposób przeoczyć. Pierwszą zaletą jest mały stopień ingerencji w ekosystem. Ma ona jedynie charakter sporadyczny, a nie ciągły, co jest charakterystyczne dla transportu kołowego.

Kolej nie tworzy zapór i barier rozdzielających różnorodne ekosystemy i siedliska.

Drogi i autostrady stanowią dla zwierząt, czego często nie jesteśmy świadomi, przeszkody nie do przebycia. Rozdzielanie naturalnych ekosystemów ciągami transportowymi uniemożliwia różnym grupom zwierząt migracje. Przyczynia się to do rozrywania siedlisk populacji, co długofalowo prowadzi do wyniszczenia gatunku.

Zanieczyszczenia powietrza wydzielane przez pojazdy samochodowe jest największym źródłem skażeń atmosfery pośród znanych sposobów przemieszczania się. Spośród wszystkich innych rodzajów ludzkiej aktywności samochody w krajach rozwiniętych wydzielają 50-70% tlenków azotu oraz około 80% tlenków węgla. Dodatkowo pojazdy samochodowe są największym emitorem toksycznych i rakotwórczych środków chemicznych takich jak 1,3-butadien, benzen i liczne kancerogeny będące nierzadko produktami spalania węglowodorów aromatycznych i alifatycznych. Kolej wydziela 30-krotnie mniej zanieczyszczeń niż drogowy transport towarowy, ponadto ponad 90% całości przewozów kolejowych odbywa się trakcją elektryczną. Kolejnym atutem transportu szynowego jest energooszczędność. W krajach rozwiniętych tylko 2-3% energii zużywanej przez transport przypada na kolej. Tradycyjna kolej jest w przeliczeniu conajmniej dwukrotnie mniej energochłonna niż samochód osobowy.

Atuty kolei stały się powodem licznych prac badawczych, z których wiele już zostało wprowadzonych w życie. Już niedługo mieszkańców Europy będą wozić pociągi bez lokomotywy. To najnowszy pomysł konstruktorów. Co drugi wagon w składzie będzie miał niewielki silnik przy tylnej osi. Dzięki nowej technologii koleje zaoszczędzą dwadzieścia procent przestrzeni w pociągach. Pociąga to za sobą redukcję masy. Składy będą lżejsze i szybsze, co przełoży się na skrócenie drogi hamowania a więc poprawę bezpieczeństwa.. Ale na tym kolej kołowa się skończy, bo według specjalistów nie ma ona już długiej przyszłości. Należy ona do pociągów typu maglev, które unoszą się nad torem dzięki polu magnetycznemu. Z tej technologii korzystają już pociągi Szinkansen. To jedna z przyczyn, dla których w Japonii koleją jeździ sześć razy więcej pasażerów niż w Europie.

Bacznie obserwując krajowy rynek transportu lądowego trudno nie oprzeć się wrażeniu, że kolej, najbardziej ekologiczny i skuteczny ze znanych środków przewozu, jest od wielu lat dyskryminowany i hamowany w rozwoju. Brak mu odpowiedniej reklamy, promocji ale i zwykłej rzetelnej informacji. W krajach zachodnich z transportu szynowego próbuje się robić biznes a u nas temat kolei traktuje się jak zło konieczne. Nie możemy jednak zapominać, iż utrzymanie kolei zależy od dotacji publicznych. Tam, gdzie jest ona silniej dotowana, staje się też bardziej popularna. Nie ma natomiast w Europie kolei dochodowych, które potrafiłyby zarobić nie tylko na bieżące funkcjonowanie, ale i inwestycje. Do wyjątków należą, poza ruchem towarowym, sektory kolei międzyregionalnych i dużych prędkości. Jednakże na kolej przeznacza się ogromne dotacje budżetowe. Doinwestowana kolej jest środkiem transportu przyjaznym dla środowiska, ponieważ, biorąc pod uwagę liczbę pasażerów i przebyte odległości, zużywa mało energii, emituje mało zanieczyszczeń (w tym gazów cieplarnianych) i, w porównaniu z samochodami, nie zagarnia zbyt wiele terenu (zwłaszcza w obszarach śródmiejskich, gdzie przestrzeni brakuje najbardziej). Jest bezpieczniejsza od samochodu i często może być jedynym środkiem przemieszczania się, bo własny pojazd jest dla wielu osób poza zasięgiem. Samoloty latają tylko na wybranych trasach, dość rzadko i zwykle lądują daleko od śródmieść, zaś międzymiastowy transport autobusowy nigdy nie będzie równie szybki i wygodny.

Pozostaje mieć nadzieję, iż problem niedoinwestowania polskich kolei zostanie zauważony, co pociągnie za sobą odpowiednie działania mające na horyzoncie troskę o środowisko naturalne.

Ecoportal.com.pl, Julian Z. Pankiewicz