Wolne na ślub i gaszenie pożaru

Przepisy prawa pracy przyznają pracownikom dodatkowe wolne na czas uczestniczenia w ważnych wydarzeniach rodzinnych oraz pełnienie obowiązków społecznych.

Zasady udzielania tego typu urlopów określone zostały w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r.

W sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy; (Dz. U. Nr 60, poz. 281).

Wydarzenia rodzinne

Pracownikowi przysługują dodatkowe dni wolne na czas uczestniczenia w ważnych wydarzeniach rodzinnych. Wymiar urlopu okolicznościowego wynosi 1 lub 2 dni, w zależności od rodzaju wydarzenia i stopnia pokrewieństwa.

I tak, na 2 dni urlopu może liczyć pracownik w razie:

1. swojego ślubu
2. urodzenia się dziecka
3. zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy

1 dzień dodatkowego wolnego dostanie pracownik, w razie:

1. ślubu dziecka
2. zgonu i pogrzebu siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

Obowiązki społeczne

Nie tylko wydarzenia rodzinne, ale także pełnienie różnych funkcji może wiązać się z koniecznością wystąpienia o dodatkowy urlop.

I tak, zgodnie z rozporządzeniem, pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika:

1. wezwanego do osobistego stawienia się przed organem właściwym w zakresie powszechnego obowiązku obrony na czas niezbędny w celu załatwienia sprawy będącej przedmiotem wezwania
2. na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia
3. wezwanego w celu wykonywania czynności biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń; łączny wymiar zwolnień z tego tytułu nie może przekraczać 6 dni w ciągu roku kalendarzowego
4. na czas niezbędny do wzięcia udziału w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze członka tej komisji. Dotyczy to także pracownika będącego stroną lub świadkiem w postępowaniu pojednawczym
5. na czas niezbędny do przeprowadzenia obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych przewidzianych przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych
6. wezwanego w charakterze świadka w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Najwyższą Izbę Kontroli i pracownika powołanego do udziału w tym postępowaniu w charakterze specjalisty.

Strażacy, krwiodawcy i wykładowcy

Dodatkowe wolne otrzymają również osoby, które poza pracą zawodową wykonują zadania społecznie użyteczne.

Pracodawca musi zwolnić od pracy pracownika:

• – będącego członkiem ochotniczej straży pożarnej – na czas niezbędny do uczestniczenia w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu, a także – w wymiarze nie przekraczającym łącznie 6 dni w ciągu roku kalendarzowego – na szkolenie pożarnicze,
  – będącego ratownikiem Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego – na czas niezbędny do uczestniczenia w akcji ratowniczej i do wypoczynku koniecznego po jej zakończeniu,
  – na czas wykonywania obowiązku świadczeń osobistych, w trybie i na warunkach przewidzianych w odrębnych przepisach.

Zwolnienie pracownika od pracy w razie konieczności udziału w akcji ratowniczej następuje w trybie przyjętym przez służbę ratowniczą odpowiednią do organizowania takich akcji, zaś w celu uczestniczenia w szkoleniu pożarniczym – na podstawie wniosku właściwej terytorialnie jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej.
Czas koniecznego wypoczynku pracownika po zakończeniu akcji ratowniczej ustala osoba, która kierowała taką akcją.

Ponadto, pracodawca ma obowiązek zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Pracodawca jest również obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy.

Dodatkowy urlop otrzyma także pracownik – wykładowca, w celu przeprowadzenia zajęć dydaktycznych w szkole zawodowej, w szkole wyższej, w placówce naukowej albo w jednostce badawczo-rozwojowej. Łączny wymiar zwolnień z tego tytułu nie może przekraczać 6 godzin w tygodniu lub 24 godzin w miesiącu.
Zasady te dotyczą również pracownika prowadzącego szkolenia na kursie zawodowym.

Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego członkiem rady nadzorczej, działającej u zatrudniającego go pracodawcy, na czas niezbędny do uczestniczenia w posiedzeniach tej rady.

Jakie wynagrodzenie?

Co do zasady, za czas zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia ustalonego wg reguł obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop.

Jedynie w przypadku zwolnienia od pracy:

• – związanego z koniecznością osobistego stawienia się przed organem właściwym w zakresie powszechnego obowiązku obrony
• – stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia
• – w celu wykonywania czynności biegłego
• – w charakterze świadka w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez NIK i pracownika powołanego do udziału w tym postępowaniu w charakterze specjalisty.
• – członka ochotniczej straży pożarnej
• – na czas wykonywania obowiązku świadczeń osobistych

pracodawca wydaje zaświadczenie określające wysokość utraconego wynagrodzenia za czas tego zwolnienia.

Na podstawie zaświadczenia właściwy organ wypłaca pracownikowi rekompensatę pieniężną w wysokości i na warunkach przewidzianych w odrębnych przepisach, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia za czas zwolnienia.

autor: Marzena Migatulska – Jacko