Samorządy wobec wyboru technologii spalarni odpadów

Skupiający 14 miast aglomeracji katowickiej GZM ma zbudować dwie z 10
spalarni, których budowę – w trybie pozakonkursowym – przewiduje
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko. Budowa spalarni w
Polsce – zdaniem ekspertów – to jedyna możliwość, by w 2015 r. spełnić
unijne normy wágospodarce odpadami komunalnymi.

Po dwa takie zakłady mają powstać w Warszawie i w aglomeracji śląskiej,
po jednym w Szczecinie, Gdańsku, Krakowie, Łodzi, Białymstoku i
Poznaniu. Większość z tych inwestycji wciąż pozostaje na etapie
ekspertyz i planowania. W ciągu najbliższego roku, najdalej dwóch,
samorządy będą musiały m.in. wybrać technologię spalania odpadów.

Jak mówił we wtorek w Katowicach dr Andrzej Włodarczyk z firmy
Eko-Ekspert, najpowszechniejszym obecnie w Unii Europejskiej typem
spalarni są instalacje oparte na piecach rusztowych. Tę technologię
wykorzystuje od 75 do 100 proc. działających w poszczególnych krajach
spalarni, których łączną liczbę w całej wspólnocie szacuje się na ok.
380.

Powszechność instalacji z piecami rusztowymi wynika m.in. z możliwości
przetwarzania w nich odpadów niesegregowanych. Odpady można tam
dostarczać wprost od mieszkańców, co poważnie obniża koszty. Z reguły
takie zakłady projektowane są na przyjęcie śmieci z kilkuset samochodów
dziennie.

Przywiezione odpady trafiają do tzw. bunkrów, skąd zdalnie sterowane
chwytaki podają śmieci wprost na ruszt pieca. Tam są stopniowo
przesuwane przechodząc poszczególne fazy spalania – najpierw
wysuszenie, potem częściowe zgazowanie, a w końcu spalenie. W całej
instalacji panuje podciśnienie, które wytwarza główny wentylator
wyciągowy.

Inne odpowiednio sterowane wentylatory wtłaczają powietrze do komory
piecowej, jak również od spodu w poszczególne części rusztu,
optymalizując proces spalania. Powietrze czerpane jest zwykle z bunkra,
co zapobiega wydostawaniu się stamtąd gazów i zapachów w okolice
spalarni.

Efektami spalania są spaliny oraz popioły i żużel, stanowiące ok. 10
proc. początkowej objętości wsadu. Odpady te mogą być przetwarzane np.
na materiał budowlany. Spaliny mają temperaturę ok. 1100 stopni. Ciepło
to w odpowiedniej instalacji może zostać przetworzone na energię
cieplną, elektryczną lub obie, umożliwiając odzyskanie do 80 proc.
energii.

Piece rusztowe umożliwiają samoistne spalanie odpadów komunalnych,
które w polskich warunkach mają zwykle wartość opałową do 8MJ/kg.
Paliwo lepszej jakości potrzebne jest tylko do rozgrzania paleniska do
odpowiedniej temperatury. Aby spalanie było sprawne i czyste potrzebne
jest stosowanie efektywnych systemów kontroli tego procesu.

Właściwa kontrola procesu spalania umożliwia m.in. osiągnięcie wysokiej
czystości spalin. Urządzenia ich oczyszczania zajmują zwykle dużą część
instalacji i częściowo wykorzystują technologie używane m.in. w
elektrowniach węglowych – np. zastosowanie mleczka wapiennego do
usuwania ze spalin tlenków siarki.

Znacznie rzadziej stosowaną w spalarniach technologią jest instalacja z
piecem fluidalnym, gdzie powietrze wtłaczane z dużą prędkością pod
ruszt unosi rozdrobnione wcześniej paliwo. Pozostałe elementy
instalacji z piecem fluidalnym przypominają zwykle te stosowane przy
piecach rusztowych. Wadą tej metody jest konieczność wstępnego
przygotowania odpadów.

Inną technologią, którą można unieszkodliwiać stosunkowo niewielką
ilość odpadów, jest współspalanie wyselekcjonowanych śmieci z paliwami
wysokiej jakość w kotłach energetycznych. Zastosowanie współspalania w
planowanym bloku energetycznym w elektrowni "Halemba" rozważa w Polsce
Południowy Koncern Energetyczny z grupy Tauron.

Metodą rzadko stosowaną przy śmieciach komunalnych jest piroliza, czyli
prażenie bez dostępu powietrza. Produktami pirolizy są gaz poreakcyjny
oraz koks, które mają właściwości palne. Technologia ta wymaga wstępnej
selekcji odpadów, a także – dla osiągnięcia dobrych rezultatów –
skomplikowanej aparatury, jest więc stosunkowo droga.

Bardzo wysokie koszty eksploatacji są również przyczyną rzadkości
stosowania do unieszkodliwiania odpadów komunalnych tzw. reaktorów
plazmowych. W tego typu instalacjach – z zasilanymi elektrycznie
reaktorami, w których panuje temperatura 3-20 tys. stopni Celsjusza –
likwidowane są odpady niebezpieczne, np. bardzo toksyczne.