Natura 2000 – bardzo Europejska Sieć Ekologiczna
Wraz z dynamicznym rozwojem gospodarczym starego kontynentu niszczeje bogactwo jego przyrody. Aby temu zapobiec, Europa rozwija sieć Natura 2000. Walkę o ochronę siedlisk i gatunków prowadzą wszystkie kraje Unii Europejskiej.
Kontynent europejski charakteryzuje niezwykła różnorodność ukształtowania terenu i cieszących oko zjawisk przyrody. Nawet w krajach o niewielkiej powierzchni ich mieszkańcy oraz turyści mogą podziwiać oddalone od siebie zaledwie o kilka godzin drogi nadmorskie zachody słońca, malownicze przełęcze górskie, czy przejrzyste jeziora. Na wszystkich tych terenach egzystuje niezwykłe bogactwo fauny i flory, których gatunki trzeba chronić, aby przetrwały. Od kilkudziesięciu lat podejmowano próby skoordynowania wysiłków różnych krajów europejskich w zakresie ochrony przyrody. Udało się to dzięki sieci Natura 2000. Obszar objęty tą ponadnarodową ochroną zwiększył się w ostatnich latach trzykrotnie i zajmuje obecnie ok. 20 proc. lądowej powierzchni Europy i 100 tys. km kw. mórz otaczających Europę. – Z zadowoleniem obserwuję, że nasza sieć obszarów chronionych stale się powiększa. Oznacza to, że nasze wysiłki na rzecz ekologii w Europie są coraz skuteczniejsze. Ochrona bioróżnorodności to gwarancja naszej przyszłości – mówi Stavros Dimas, europejski komisarz ds. ochrony środowiska.
Flamingi nad słonym jeziorem
We Francji wyznaczono 32 obszary, w tym Grotte de la source du Jaur. To niezwykły system jaskiń będących siedliskiem nietoperzy z gatunku podkasańca – opowiada Joanna Grodlewska, turystka i zapalona frankofonka. – Widoki zapierają dech w piersiach, a podczas wycieczek można podziwiać rzadkie okazy zwierząt i roślin – dodaje.
Niespotykane na co dzień okazy fauny i flory to także wyróżnik austriackiej Natury 2000. Obszary szczególnej ochrony gatunków wydzielono na suchych łąkach Fliesser Sonnenhänge. Znakiem rozpoznawczym tego miejsca jest występowanie motyla dostojki malinowca. – To duży, piękny motyl, umaszczony jak tygrys. Gatunek spotykany tylko raz na tysiące przypadków! – opisuje lepidopterolog Marian Cyla.
Że Cypr jest piękny i inspirujący – o tym przekonywać polskich turystów nie trzeba. Natura 2000 odcisnęła tu swój ślad. Na niewielkiej wyspie wyznaczono aż 36 obszarów ochrony, w tym słone jeziora Larnaka. – Jego wybrzeża są marzeniem każdego turysty. Wyjazd tutaj to połączenie odpoczynku z pasjonującą lekcją przyrody i historii: egzotycznego Cypru i kulturalnej Grecji – przekonuje Jan Matejski z serwisu turystycznego Esky.pl. W pobliżu Larnaki ulokowany jest główny międzynarodowy port lotniczy. Między nim a miastem znajduje się Larnaka Salt Lake, które latem wysycha pozostawiając na dnie cienką warstwę soli. – Jezioro zamieszkują kolonie flamingów i innych migrujących ptaków – dodaje Matejski. Turystyka na Cyprze rozwija się prężnie, zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju.
Podobnie rzecz ma się w Hiszpanii, która – pozostając turystycznym centrum – dba o ekologię. Do tutejszej listy Natury 2000 dopisano ostatnio tereny znajdujące się na Wyspach Kanaryjskich, w tym porośnięte trawą morską podwodne łąki Sebadales de Güigüí. – Co roku przyjeżdżamy, by badać naturę tego miejsca. Można się natknąć na niezwykłości: egzotyczne ptaki, zwierzęta i roślinność. Nic już nas tu chyba nie zaskoczy! – zachwyca się Anna Berse, naukowiec z Polskiej Izby Ekologii.
Górzyste i podmokłe Bałkany
Terenów należących do sieci Natura 2000 przybywa także w krajach, które od niedawna są członkami Unii Europejskiej. Do listy sukcesywnie dopisywane są cenne przyrodniczo obszary w Estonii, Słowenii, Bułgarii czy Rumunii. Na Bałkanach zachwyca zwłaszcza rozległa delta Dunaju – jeden z największych terenów podmokłych Europy, idealne miejsce życia dla wielu rzadkich roślin i zwierząt. – Na obszarze tym można znaleźć piwonię delikatną, miłka wołżańskiego oraz dwanaście gatunków ptaków zagrożonych w skali światowej, w tym pelikana kędzierzawego i berniklę rdzawoszyją, jedną z najrzadszych gęsi Europy – mówi ornitolog z gdańskiego zoo, Krzysztof Malik. Delta Dunaju jest też ważnym obszarem występowania ryb (zarejestrowano tu ponad 70 gatunków), zaś w lasach żyją rzadkie gady, jak np. żmija łąkowa.
Bułgarska sieć Natura 2000 liczy ponad 250 obszarów, w tym teren gór Pirin, na którym znaleźć można zróżnicowaną roślinność. Na obszarze tym żyje również wiele dzikich zwierząt, takich jak jarząbek, sokół wędrowny czy głuszec. – Pirin to rajski zakątek. Łańcuch górski łączy w sobie wyniosłe szczyty z urodzajnymi dolinami, przeszłość historyczną i żywe tradycje, mity i legendy. W 1976 r. utworzono rezerwat Park Przyrody Pirin, włączony do rejestru zasobów przyrodniczych o światowym znaczeniu organizacji UNESCO – opowiada Marcin Stańczak. Jego samego Pirin tak bardzo zauroczył, że w górskiej miejscowości Dobriniszte założył pensjonat! To dobry przykład na to, jak ochrona przyrody współgra z rozwojem inicjatyw gospodarczych.
Najwyższym odsetkiem obszarów należących do sieci szczyci się jednak Słowenia – aż 36 proc. jej terytorium objętych jest ochroną Natura 2000. Chociaż do grona sieci Natura 2000 dołączyła stosunkowo późno, jej potencjał jest ogromny. – O Słowenii mówi się, że jest Europą w miniaturze. Posiada praktycznie każdy rodzaj krajobrazu: wysokie Alpy Julijskie i równiny, gęste lasy, bystre rzeki, winnice, wody termalne, zabytkowe miasta i czarujące zamki, ciepłe Morze Adriatyckie oraz nowoczesną bazę hotelową i wyśmienitą kuchnię – mówi Anna Chałupka z Polskiej Izby Turystycznej. Turystów przyciągają cuda natury: bajeczne jaskinie (słynna Postojnska jame czy Škocjanske jame), malownicze jeziora (Bled i Bohinj), urocze górskie i nadmorskie kurorty. Słowenię uważa się również za mekkę miłośników raftingu (cudowna Soča), koni (historyczna stadnina w Lipicy), wędkarstwa (wyprawy na pstrągi), czy wreszcie golfa oraz SPA&Wellness. To niewielkich rozmiarów państwo jest bez wątpienia najprawdziwszą perłą u południowych podnóży Alp.
Nasza Natura
W Polsce tereny Natura 2000 rozciągają się od morza do gór. Zaczynając od północy, w ich obrębie znalazła się Zatoka Pucka. Dno zatoki porasta trawa morska, oraz różne gatunki glonów, które tworzą niezwykłe łąki podmorskie. Cenne przyrodniczo są też występujące w ujściach pradolin łąki słonoroślowe. Występuje tu wiele rzadkich gatunków flory i fauny, które związane są ze specyficznymi, nadmorskimi warunkami siedliskowymi. Kilkanaście siedlisk jest wyjątkowych w skali całego kontynentu, np. morskie ławice małży, białe wydmy czy bagienne solniska nadmorskie.
Z terenów południowych nie mogło w sieci Natura 2000 zabraknąć Tatr. Ze względu wielką liczbę siedlisk przyrodniczych góry zostały objęte ochroną już na samym początku funkcjonowania programu w Polsce. Dużo z tatrzańskich gatunków zwierząt i roślin, oprócz tego, że ma tu jedyne miejsca występowania na terenie naszego kraju, jest też bezcennych w skali całej Europy. Spośród roślin są to m.in. warzucha tatrzańska i sasanka słowacka, a spośród zwierząt – świstak i kozica tatrzańska. Ta ostatnia występuje w liczbie jedynie ok. 9 tys. szt. i jest zagrożona wymarciem.
Osobliwością przyrodniczą na całą Europę jest znajdująca się na Śląsku Pustynia Błędowska, zwana czasami polską Saharą. Pustynia powstała wskutek wyrębu lasów na przełomie XIII i XIV w. pod budowę hut srebra i ołowiu. W latach 50. XX w. postanowiono obsadzić ją sosną i wierzbą, co spowodowało zmniejszenie powierzchni odkrytych piasków. Dziś terenom tym próbuje się przywrócić dawny, pustynny charakter, np. poprzez intensywny wypas zwierząt. Ale obszar Pustyni Błędowskiej to też – co ciekawe – podmokłe, wręcz bagienne tereny doliny Białej Przemszy, w której żyją bobry oraz minóg strumieniowy. Nietypowe siedliska i występowanie gatunków chronionych sprawiły, że pustynia została włączona do sieci Natura 2000. Nie wyklucza to wcale rozwoju turystyki – jest to atrakcyjny teren wędrówek pieszych i konnych, zwłaszcza żółtym szlakiem, zwanym nieprzypadkowo „Szlakiem Pustynnym”.
Chcesz wiedzieć więcej?
Poznaj cele programu Natura 2000. Odwiedź stronę www.poczujnature.pl i sprawdź, dlaczego Kasia Nosowska włączyła się w promocję idei Natura 2000. Zobacz teledysk do piosenki dedykowanej kampanii „Natura 2000. Poczuj to!”, który nagrano na obszarach objętych ochroną Natura 2000. A jeśli jeszcze studiujesz, sprawdź w serwisie jak zdobyć certyfikat Akademii Menedżera Zrównoważonego Rozwoju!
Dla www.Ecoportal.com.pl, www.poczujnature.pl
