Elektrownie wiatrowe. Wywiad rzeka z ekspertem od akustyki

Opublikowany ostatnio raport NIK nt. kontroli farm wiatrowych wywołał ożywioną dyskusję wśród ekspertów. Ecoportal.com.pl  przeprowadził rozmowę z jednym z nich, a mianowicie z dr Jackiem Szulczykiem na temat zagadnień związanych z pomiarami akustycznymi, jakie pojawiły się zwłaszcza w podsumowaniu raportu Izby.

Przypomnijmy, że według przepisów obowiązujących w Polsce (a także w większości krajów Europy) odległość farm wiatrowych od zabudowań mieszkalnych wyznacza się w oparciu o analizę akustyczną.

 

1. Na jakiej podstawie określa się w Europie odległość farm wiatrowych od zabudowań mieszkalnych i lasów?

 

Pierwszą i podstawową metodą określania odległości turbiny od granic trenów chronionych akustycznie jest emisja hałasu. „Bezpieczny” poziom dźwięku nie wpływający negatywnie na zdrowie mierzony jest według rozmaitych wskaźników

1. poziom dźwięku w 8 różnych porach dnia dnia i 1 najmniej korzystnej godziny pory nocy (np. Belgia, Niemcy, Francja, Dania, USA, Polska)

2. poziom dźwięku w odniesieniu do średniej rocznej (np. Holandia, Norwegia)

3. Poziomy statystyczne emisji dźwięku (np. Australia, Nowa Zelandia, Wielka Brytania).

 

Wyliczone lub zmierzone poziomy dźwięku odnosi się dalej do wartości dopuszczalnych hałasu, różnych dla pory dnia i pory nocy. Wartości dopuszczalne określa się na podstawie funkcji zabudowy mieszkaniowej wyróżniając tereny wiejskie, przemysłowe, mieszkaniowe wielorodzinne i mieszkaniowe jednorodzinne – w Polsce jest to Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku Dz. U. z 2014 r., poz. 112 – tekst ujednolicony.

 

Drugą metodą określenia bezpiecznej odległości turbiny od granic trenów chronionych akustycznie jest poziom dźwięku pochodzący od turbin wiatrowych, który porównuje się z istniejącym hałasem w środowisku, czyli z tzw. tłem akustycznym. Wtedy to dla pory dnia poziom dźwięku emitowanego przez turbinę nie może być większy np. o 5 dB(A) w stosunku do aktualnego poziomu akustycznego w porze dnia i o 3 dB(A) w porze nocy (Francja).

 

Trzecią metodą wyznaczania odległości zabudowy od turbiny wiatrowej są wartości dopuszczalne odniesione do funkcji terenów chronionych przed hałasem dla różnych prędkości wiatru pracującej turbiny.

 

Czwartą ostatnią i najrzadziej stosowaną metodą wyznaczenia odległości zabudowy mieszkaniowej od turbiny wiatrowej jest sztywne ustalenie tej odległości jako krotność wysokości wieży planowanej turbiny (wysokość do gondoli) np. razy wysokość wieży.

 

2. Jak to wygląda w Polsce?

 

W Polsce metodą określania bezpiecznej odległości turbiny od granic trenów chronionych akustycznie jest emisja hałasu powodowana pracą turbiny wiatrowej w odniesieniu do 8 kolejnych godzin dnia i 1 najmniej korzystnej godziny w nocy. Dla takiej – najmniej korzystnej- doby w ciągu roku, przy pomocy specjalistycznych programów symulacyjnych, wyznacza się odległość, dla której praca turbiny nie powoduje przekroczeń wartości dopuszczalnych
w dzień i w nocy. Wyliczenia takie wykonuje się zawsze indywidualnie do każdego projektu farmy wiatrowej, aby uwzględnić specyficzne ukształtowanie terenu, dominujący kierunek wiatru dla danego terenu, wpływ innych źródeł hałasu znajdujących się w sąsiedztwie, konkretny rodzaj i wysokość planowanej turbiny wiatrowej. Jeśli chodzi natomiast o zasady wykonywania pomiarów hałasu, to takie badania wykonuje się na granicy najbliższej działki względem istniejącego wiatraka lub w świetle samego okna budynku mieszkalnego. Pomiary hałasu wykonuje się dla takiej prędkości wiatru, aby turbina pracowała w przybliżeniu z maksymalną prędkością obrotową. W Polsce zasady i wytyczne wykonywania pomiarów hałasu w środowisku są zdefiniowane w tzw. Metodyce Referencyjnej wykonywania okresowych pomiarów hałasu w środowisku pochodzącego od instalacji lub urządzeń z wyjątkiem hałasu impulsowego – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 04.11.2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody Dz. U. nr 206, poz. 1291, Załącznik nr 6. Po wykonaniu pomiarów, uzyskane poziomy dźwięku dla pory dnia i pory nocy przyrównujemy do wartości dopuszczalnych zdefiniowanych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku Dz. U. z 2014 r., poz. 112 – tekst ujednolicony. Wartości dopuszczalne różne są dla pory dnia i pory nocy oraz dla danej funkcji terenów chronionych akustycznie, co dodatkowo uszczegóławia kryteria ochrony przed hałasem w Polsce. I tak dla zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, zagrodowej czy usługowej w porze dnia dopuszczalne poziomy dźwięku na granicy działki wynoszą 55 dB(A), a w nocy 45 dB(A). Natomiast dla zabudowy jednorodzinnej w dzień obowiązuje kryterium 50 dB(A), a w nocy 40 dB(A).

 

3. Jaka jest w naszych warunkach „bezpieczna” odległość turbiny wiatrowej od zabudowań mieszkalnych czy lasów? (czyli jakie mogą być skutki zbyt bliskiego ich usytuowania?) oraz czy (i jak) hałas emitowany przez turbiny wiatrowe może być szkodliwy dla ludzi, flory i fauny etc.?

 

Warunki i tereny przeznaczone pod budowę farm wiatrowych w Polsce nie różnią się zasadniczo od tych które występują w Europie i na świecie. W większości przypadków lokalizacja farm wiatrowych jest realizowana na terenach rolnych i płaskich. Wynika to głównie z najbardziej dogodnych warunków wietrznych, które występują na terenach płaskich pozbawionych przeszkód jak lasy czy zwarte i wysokie zabudowania. Określenie „bezpiecznej” odległości turbiny do zabudowy mieszkaniowej wykonuje się przy pomocy analiz akustycznych (dedykowane programy symulacyjne oparte o algorytm obliczeniowy polskiej normy PN-ISO9613-02). Wychodzi się z założenia, że jeśli emisja dźwięku dla najmniej korzystnych warunków pracy turbiny (maksymalna prędkość wiatru pracy turbiny i tym samym maksymalny poziom mocy akustycznej turbiny) i najgorszych warunków roznoszenia dźwięku nie będzie przekraczać dopuszczalnych wartości, to tym bardziej w pozostałe dni, normy nie zostaną przekroczone. W praktyce emisja dźwięku prezentowana przy pomocy metod obliczeniowych występuje w około 40 % czasu w przykładowym roku eksploatacji farmy.

 

4. Czy w naszych warunkach to wystarczy? (w raporcie NIK zawarta jest sugestia, że przepisy dot. metod pomiaru dopuszczalnego emisji hałasu nie gwarantowały miarodajnej oceny uciążliwości takich urządzeń) – przy jakiej prędkości wiatru powinno się dokonywać pomiaru i z czego to wynika?

 

Technicznie stosując wymagania metodyki referencyjnej (Dz. U. nr 206, poz. 1291, Załącznik nr 6) uzyskanie warunków pracy turbiny wiatrowej dla jej maksymalnego oddziaływania akustycznego jest możliwe. Określenie w sposób wiarygodny i powtarzalny poziomu hałasu od badanego urządzenia (np. turbiny wiatrowej) jest możliwe m.in. gdy średnia prędkość wiatru wyznaczona na wysokości 4 metrów ponad gruntem nie będzie większa niż 5 m/s (Dz. U. nr 206, poz. 1291. Zał. 6, pkt D, 2 c). Należy jednak pamiętać, że cytowana wyżej średnia prędkość wiatru 5 m/s odnosi się do wysokości 4 metrów ponad gruntem, i nie można jej porównywać z prędkością wiatru pracy turbiny. Producenci turbin wiatrowych parametry akustyczne podają zawsze na dwóch wysokościach h=10 metrów ponad gruntem (jako wysokość referencyjna) i na wysokości gondoli turbiny np. h=100 metrów ponad gruntem. Wytyczne stosowane do określenia charakterystyki akustycznej pracującej turbiny wiatrowej są wykonywane zgodnie z normą europejską z 2013 roku, której odpowiednik polski stanowi PN-EN 61400-11:2013-07 Turbozespoły wiatrowe – Część 11: Procedury pomiaru hałasu. Powyższa norma określa, że podczas wyznaczenia poziomu mocy akustycznej pracującej turbiny prędkość wiatru należy mierzyć na wysokości 10 metrów ponad gruntem po to, aby wyeliminować potencjalny wpływ szorstkości gruntu i turbulencji powodowanych przez pionowe przeszkody podłoża (np. niskie zadrzewienia, przydrożne rowy). Dodatkowo pomiar prędkości wiatru na h=10 metrach umożliwia wyliczenia jaka będzie prędkość na wysokości gondoli. Dlatego też zupełnie błędne są stwierdzenia, że obecnie obowiązująca metodyka pomiarów hałasu w środowisku nie umożliwia określenia poziomu hałasu pochodzącego od turbin wiatrowych nawet przy ich maksymalnej pracy.

 

5. Czy to dobrze (właściwie), że pomiary kontrolowanych farm nie były robione przy największej prędkości wiatru? Dlaczego?

 

Jak wyżej wspominaliśmy, nie można prędkości wiatru na wysokości 4 metrów ponad gruntem porównywać z prędkością wiatru na wysokości np. 100 metrów ponad gruntem. I tak, jeśli dla kryterium prędkości wiatru do 5 m/s, określonej na wysokości h = 4 metrów ponad gruntem, zawarte w metodyce referencyjnej, przenieść na wysokość h = 10 metrów to otrzymamy prędkość wiatru 7 m/s (otrzymanie prędkości wiatru na wysokości 10 metrów ponad gruntem określono na podstawie doświadczeń pomiarowych Laboratorium Badawczego AB1290). Teraz, jeśli chcemy wyliczyć prędkość wiatru na przykładowej wysokości turbiny z gondolą (generatorem) zawieszoną na wysokości 100 metrów otrzymujemy ponad 10 m/s (dane podawane w katalogach producentów turbin wiatrowych). A dla tej prędkości wiatru większość stosowanych obecnie turbin posiada znamionową prędkość obrotową, przy której turbina generuje maksymalny poziom mocy akustycznej (np. Vestas V100 2.6MW, Vestas V90 3.0MW, Acciona AW82/1,5MW). Można więc stwierdzić, że jeśli celem badań hałasu pochodzącego od turbin wiatrowych jest tzw. analiza porealizacyjna (czyli porównanie wyliczeń akustycznych z decyzji środowiskowej do rzeczywistego hałasu powodowanego przez pracującą turbinę wiatrową), to praca turbiny powinna być zbliżona do jej maksymalnego oddziaływania akustycznego i obejmować warunki prędkości wiatru w okolicach 5 m/s na wysokości 4 metrów ponad gruntem, co jednocześnie powoduje pracę turbiny w jej maksymalnym poziomie mocy akustycznej. Badania hałasu wykonane w taki sposób są zgodne z wytycznymi metodyki referencyjnej pomiaru hałasu w środowisku i jednocześnie umożliwiają określenie wpływu pracy turbin wiatrowych dla ich maksymalnego oddziaływania akustycznego.

Naturalnie, jeśli badania hałasu były przeprowadzone dla prędkości wiatru, określonego na wysokości gondoli, poniżej prędkości, dla której turbina osiąga maksymalny poziom mocy akustycznej, to takie pomiary są wykonane w sposób nie pełny, gdyż nie prezentują całościowego kształtu klimatu akustycznego wokół farm wiatrowych i wpływu hałasu na ludzi. Z drugiej strony – dla wysokich prędkości wiatru, rzędu 15-20 m/s na wysokości gondoli wiatraka, wykonanie pomiarów nie ma też sensu, ponieważ mikrofon pomiarowy nie rejestrował by hałasu od turbiny, tylko hałas wiejącego wiatru. Można to porównać z rozmową telefoniczną na dworze, gdy idziemy pod silny wiatr i nasz rozmówca wcale nas nie słyszy, bo szum wiatru zagłusza nasz głos.

 

Przy jakiej prędkości elektrownie wiatrowe emitują hałas o najwyższym poziomie?

 

Obecnie pracujące turbiny wiatrowe i te znacznie większe, które są dopiero planowane do postawienia zaczynają produkować prąd dla prędkości wiatru 3 m/s na wysokości gondoli. Dla około 12 m/s, na wysokości gondoli, turbina wiatrowa osiąga swoją maksymalną prędkość obrotową i zaczyna produkować całość energii z generatora. Gdy wiatr wzrasta jeszcze bardziej, prędkość obrotowa turbiny nie zwiększa już się, zmienia się tylko kąt natarcia łopat wiatraka. Obecnie stosowane turbiny obracają się do prędkości 17-19 obrotów na minutę, są więc turbinami wolnoobrotowymi.

 

1. Czy są u nas organy/instrumenty kontrolne zajmujące się egzekwowaniem takich przepisów?

 

Ważną sprawą jest fakt, że każda farma wiatrowa która zostanie wybudowana podlega obowiązkowemu monitoringowi hałasu. Badania takie są przeprowadzane przez tzw. Akredytowane Laboratoria Badawcze, które dysponują specjalistycznym sprzętem do pomiarów poziomu dźwięku i określania warunków meteo podczas badań. Takie Laboratoria są na wyposażeniu instytucji państwowych np. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska lub Wojewódzkie Stacje Sanitarno – Epidemiologiczne lub firm prywatnych posiadających akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (www.pca.gov.pl).

Mnogość protestów społecznych w Polsce wynika obecnie raczej z rozpowszechnianych przez przeciwników turbin wiatrowych nierzetelnych informacji na temat wpływu hałasu od turbin wiatrowych na zdrowie ludzi, które w większości przypadków nie są poparte autentycznymi badaniami naukowymi. Nie oznacza to, że w kwestii regulacji prawnych w Polsce nic nie jest do zrobienia, jednak ulepszenie prawa w zakresie oddziaływania akustycznego farm wiatrowych nie powinno być sprawą polityczną, a konsultowane z gronem specjalistów z zakresu akustyki środowiska i Laboratoriów Badawczych wykonujących pomiary hałasu od turbin wiatrowych.

 

2. Jaki jest poziom emisji infradźwięków przez turbiny wiatrowe?

 

Stan wiedzy na temat fal akustycznych w zakresie 1Hz – 16Hz, czyli tzw. infradźwięków jest obecnie szeroki. Istnieją opracowania teoretyczne i empiryczne związane z identyfikacją akustyczną fali infradźwiękowej generowanej przez turbiny wiatrowe (patrz Literatura poniżej). W opracowaniach tych podano szereg wniosków wynikających z badań rzeczywistych na farmach wiatrowych, gdzie metodyka pomiarowa oparta została na charakterystykach częstotliwościowych G lub poziomach liniowych ciśnienia akustycznego SPL [dB]. Poniżej omówiono opracowania, które cechuje wysoki poziom wiedzy akustycznej i medycznej, przez co wydaje się, że mogą odzwierciedlać sytuację przykładowych parków wiatrowych planowanych i istniejących w Polsce. Jedną z ciekawszych publikacji z grudnia 2009 roku jest opracowanie dotyczące hałasu turbin wiatrowych i jego wpływu na zdrowie „Wind Turbine Sound and Health Effects”, które zostało przygotowane przez zespół specjalistów z zakresu akustyki, audiologii i medycyny W. Dawid Colby, Robert Dobie, Geoff Leventhall, David M. Lipscomb, Robert J. McCunney, Michael T. Seilo, Bo Sondergaard z Amerykańskiego i Kanadyjskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej (American and Canadian Wind Energy Association). Celem opracowania stała się próba odpowiedzi na szereg pytań związanych z charakterem i poziomem oddziaływania hałasu turbin wiatrowych. Poniżej pokazano najważniejsze informacje z zakresu infradźwięków generowanych przez turbiny wiatrowe:

1. Ogólnie turbiny generują dwa rodzaje dźwięków: mechaniczne, które pochodzą ze skrzyni przekładni i mechanizmów kontrolnych, oraz dominujące dźwięki aerodynamiczne występujące we wszystkich częstotliwościach od infradźwięków przez dźwięki niskiej częstotliwości po normalny zakres słyszalny.

2. Naturalne źródła dźwięków niskiej częstotliwości to m.in. wiatr, rzeki czy wodospady i występują zarówno w słyszalnych, jak i niesłyszalnych zakresach częstotliwości. Inne źródła to ruch uliczny, lotniczy i maszyneria przemysłowa. Najpowszechniejszym źródeł infradźwięków jest ruch kołowy (National Toxicology Program, 2001).

3. Tabela 1 poniżej wraz z Wykresem 1 pokazują poziomy jednakowej głośności dźwięku w funkcji częstotliwości, z której można odczytać jak głośno słyszymy hałas dla rożnych częstotliwości (od zakresu infradźwięków do zakresu słyszalnego).

 

Tabela 1. Progi słyszalności dla infradźwięków i dźwięków niskiej częstotliwości (ISO2003)

Częstotliwość (Hz)	4	8	10	16	20	25	40	50	80	100	125	160	200
Poziom dźwięku (dB)	107	100	97	88	79	69	51	44	32	27	22	18	14

4. Infradźwięki o częstotliwości 20 Hz (górna granica zakresu infradźwięków) są niewykrywalne na poziomach głośności poniżej 79 dB (Leventhall et al., 2003). Infradźwięki o głośności 145 dB i częstotliwości 20 Hz oraz głośności 165 dB
   i częstotliwości 2 Hz może stymulować układ słuchowy i wywoływać ostry ból (Leventhall, 2006). Takie poziomy głośności są znacznie wyższe niż jakikolwiek hałas generowany przez turbiny wiatrowe. Dane zaprezentowane w Tabeli 1 wskazują, że przy niskich częstotliwościach potrzeba znacznie wyższych wartości ciśnienia dźwięku, aby ten dźwięk był słyszalny, niż przy wyższych częstotliwościach.

Na przykład: przy 10 Hz dźwięk, aby był słyszalny, musi mieć poziom 97 dB. Gdyby taki poziom głośności zastosować dla dźwięku o średnich wysokich częstotliwościach, które są skutecznie wychwytywane przez ucho ludzkie, byłby porównywalny do odgłosu piły mechanicznej słyszanego przez człowieka stojącego bezpośrednio obok bez sprzętu ochronnego. Jak wynika z progów słyszalności podanych w Tabeli 1, bez względu na poziom decybeli, niskie częstotliwości są znacznie trudniej wykrywalne niż wysokie.

5. Tabela 1 wskazuje również, że nawet dźwięki o tak niskich częstotliwościach jak 4 Hz mogą być słyszalne przy wystarczającej głośności (107 dB). Najprawdopodobniej wartość głośności dźwięków z turbin wiatrowych o częstotliwości 4 Hz wyniesie ok. 70 dB lub mniej. Będą zatem niesłyszalne. Badania, które miały oszacować hałas z turbin wiatrowych, wykazały, że dźwięk emitowany przez turbiny z przeciętnych odległości nie przekracza progów słyszalności i nie będzie słyszalny poniżej 50 Hz (Hayes 2006b; Kamperman i James, 2008). Wg danych z Tabeli 1, próg słyszalności dla 50 Hz to 44 dB..

 

Ogólnym wnioskiem z powyższych prac jest stwierdzenie, że nie istnieją naukowe dowody na to, że dźwięki emitowane przez turbiny wiatrowe mają jakiekolwiek bezpośrednie, negatywne skutki fizjologiczne i zdrowotne.

Jedną z ostatnich prac badawczych wykonaną w kraju jest analiza pomiarowa poziomów dźwięku w zakresie infradźwięków. Pomiary hałasu obejmowały badania w zakresie infradźwięków od zespołu turbin wiatrowych o mocy 2,5 MW. Badania wykonano wykorzystując charakterystykę częstotliwościową G, która jest dedykowana do pomiarowej oceny hałasu niskoczęstotliwościowego – na przykład od turbin wiatrowych.

Ważnym założeniem metodyki pomiarowej było właściwe określenie tzw. tła akustycznego, które należy również wyznaczyć pomiarowo podczas każdych badań akustycznych. Tło akustyczne w przedmiotowych badaniach zostało zmierzone przez wyłączenie turbin, co dało gwarancję określenie hałasu infradźwiękowego od innych istniejących źródeł dźwięku, w tym samego wiatru.

 

Rys. 1. Wyniki badań rzeczywistych poziomu infradźwięków od turbin wiatrowych o mocy 2,5 MW (Ingielewicz2013)

Z przeprowadzonych badań, które zostały opublikowane w czasopiśmie recenzjonowanym (wydawnictwa PAK) wynikają dwa podstawowe wnioski:

1. Poziomy dźwięku korygowane charakterystyką częstotliwościową G kształtują się w zakresie ok. 80 dBG. Poziomy w takim zakresie infradźwięków gdy zostaną odniesione do Wykres 1 – Izolinie słyszalności dla jednakowego poziomu głośności – ISO International Standards Organization 2003 znajdują się poniżej progu słyszalności ucha ludzkiego. Innymi słowy można wykazać, że poziom ok. 80 dBG powodowany pracą turbiny wiatrową jest zbyt niski, aby negatywnie oddziaływać na zdrowie człowieka.

2. Analiza poziomów dźwięku korygowanych charakterystyką częstotliwościową G (Rys 1), wskazuje, że poziomy dźwięku tła akustycznego (po wyłączeniu pracujących turbin) są wyższe niż poziomy dźwięku G pracujących turbin. Jest to potwierdzenie dowodu, że sam wiatr, jako naturalne źródło infradźwięków może powodować poziomy wyższe niż sama praca turbin wiatrowych.

 

3. Czy polskie prawo jest wystarczające aby ustrzec ludzi i przyrodę przed negatywnymi skutkami hałasu?

 

Obecny stan prawny umożliwia w rzetelny sposób projektowanie akustyczne (np. na etapie decyzji środowiskowej), jak i ocenę hałasu w ramach monitoringu porealizacyjnego. Również obecny stan wiedzy na temat oddziaływania infradźwięków jest na tyle wysoki, że można jasno stwierdzić, że ich wpływ pochodzący od turbin wiatrowych na człowieka nie występuje.

 

4. Czy prawo w Polsce gwarantuje utrzymanie bezpieczeństwa dotyczącego emisji infradźwięków?

Obecnie w Polsce, Europie i na świecie nie obowiązują limity dotyczące infradźwięków w środowisku. Jest to głównie spowodowane faktem, że w życiu codziennym jesteśmy otoczeni wieloma różnymi naturalnymi źródłami infradźwięków (wiejący wiatr, układy klimatyzacyjne i wentylacyjne, burze, wodospady, szum morza, etc). Wielokrotnie poziom infradźwięków pochodzenia naturalnego jest znacznie większy niż tych pochodzenia sztucznego, mechanicznego. Szczególne znaczenia ma to w przypadku farm wiatrowych, ponieważ aby turbina pracowała, musi występować odpowiednia siła wiatru, która jest również źródłem oddziaływania infradźwiękowego. Potwierdzeniem takiej tezy są np. przytaczane wyżej wyniki badań (Ingielewicz2013), które wyraźnie wskazują, że po zatrzymaniu turbin wiatrowych poziom infradźwięków jest podobny, a nawet wyższy od tego, notowanego przy normalnej pracy wiatraków.

 

Literatura:

1. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 roku w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. Nr 206, poz. 1991, Załącznik nr 6), Metodyka referencyjna wykonywania okresowych pomiarów hałasu w środowisku, pochodzącego od instalacji lub urządzeń, z wyjątkiem hałasu impulsowego.

2. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z r. 2007 nr 120, poz. 826 z późniejszymi zmianami zawartymi w Dz. U. z 2012, poz. 1109 z dnia 8 października 2012).

3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska (Dz. U. z r. 2005 nr 263, poz. 2202).

4. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/14/WE z dnia 8 maja 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do emisji hałasu do środowiska przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń.

5. Instrukcja Instytutu Technik Budowlanych Nr 338, Metoda określania emisji i imisji hałasu przemysłowego w środowisku, Warszawa 2008.

6. Polska Norma PN-ISO 9613-2:2002, Akustyka. Zmniejszanie propagacji dźwięku na otwartej przestrzeni. Ogólna metoda obliczeń.

7. Polska norma PN-EN-01341, Hałas Środowiskowy. Metody pomiaru i oceny hałasu przemysłowego.

8. Dźwięk i fale, Rufin MAKAREWICZ, Wyd. UAM Poznań 2009.

9. Wytyczne w zakresie prognozowania oddziaływań na środowisko farm wiatrowych, Maciej Stryjecki, Krzysztof Mielniczuk, GDOŚ 2011.

10. Is a wind turbine a point source? Makarewicz Rufin, Journal of the Acoustical Society of America, volume 129(2) 2011.

11. DELTA Danish Electronics, Light & Acoustics, Aalborg Univ., Low Frequency Noise from Large Wind Turbines, April 2008.

12. Hałas Turbiny Wiatrowej VESTAS V80 podczas eksploatacji, Golec M., Golec Z., Cempel Cz., Wind Turbine Noise: Perspectives for Control, Berlin, Niemcy, 2005.

13. Szulczyk J., Cempel Cz., „Hałas turbin wiatrowych w zakresie infradźwięków”, Monitoring Środowiska 2010, Kraków 24-25 maj 2010.

14. Szulczyk J., Golec Z., „Analizy symulacyjne propagacji dźwięku farm wiatrowych”, Monitoring Środowiska 2010, 24-25 maj 2010 Kraków.

15. Szulczyk J., Golec Z., Cempel Cz.”Acoustic analysis of wind turbines with a vertical axis according to ISO 61400-11”, Wind Turbine Noise 2011, 12-14 April 2011, Rome, Italy.

16. Szulczyk J., Cempel C., Acoustic properties of small wind turbines, XXV Symposium Vibrations in Physical Systems, Poznan – Będlewo, May 15-19, 2012.

17. Wojsznis M., Szulczyk J., Infrasound and low frequency naise of wind turbine,

18. Symposium Vibrations in Physical Systems, Poznan – Będlewo, May 2014.

19. Leventhall, H. G., S. Benton, i P. Pelmear. 2003. A Review of Published Research on Low Frequency Noise and its Effects. http://www.defra.gov.uk/environment/noise/research/lowfrequency/pdf/lowfreqnoise.pdf. Accessed 2003

20. Leventhall, H.G. 2006. Somatic Responses to Low Frequency Noise. Proceedings of the 12^th International Meeting: Low Frequency Noise and Vibration and its Control. Bristol: Journal of Low Frequency Noise, Vibration and its Control, INCE/Europe, and EAA.

21. Hayes, M. 2006b. The Measurement of Low Frequency Noise at Three UK Wind Farms. URN No.: 06/1412

22. Ingielewicz R., Zagubien A., Pomiar hałasu infradźwiękowego wokół farmy wiatrowej, wyd. PAK vol 59, nr 7/2013, str. 725-727

23. Kamperman, G. W. i R. R. James. 2008. Simple Guidelines for Siting Wind Turbines to Prevent Health Risks. Proceedings NoiseCon 2008. Dearborn, Michigan: Institute of Noise Control Engineering

24. National Toxicology Program (NTP). National Institute of Environmental Health Sciences (NIESH). 2001. Infrasound: brief review of the toxicological literature. Prepared in part by Integrated Laboratory systems (NIEHS contract N01-E3 -65402 (Haneke K.E. i B.C. Carson, authors)

25. Pedersen, i H. Högskolan. 2003. Noise Annoyance from Wind Turbines. Report 5308. Swedish Environmental Protection AgencyJakobsen, J. 2004. Infrasound Emission from Wind Turbines. Proceedings of the 11^th International Meeting on Low Frequency Noise and Vibration and its Control. Maastricht: MultiScience Publishing Company.

 

Jacek SZULCZYK dr inż.

Absolwent Politechniki Poznańskiej i jej były pracownik, gdzie w Zakładzie Wibroakustyki i Biodynamiki Systemów prowadził badania związane z identyfikacją zjawisk pola akustycznego pochodzących od turbin wiatrowych. Obecnie właściciel Pracowni Akustyczno – Środowiskowej EKO-POMIAR zajmującej się badaniami i analizami środowiskowymi farm wiatrowych. Kierownik Techniczny Laboratorium Badawczego posiadającego akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (PCA) na pomiary hałasu w środowisku i od turbin wiatrowych (akredytacja nr AB1290).

 

www.Ecoportal.com.pl