Fundusze Strukturalne

Fundusze strukturalne, mają na celu realizację polityki strukturalnej Unii Europejskiej, zmierzającą do wyrównywania różnic między regionami.

Wysokie sumy przeznaczane na fundusze od początku lat 90-tych  budziły liczne kontrowersje i pytania o efektywność ich wydatkowania. W związku z tym, od 1993 roku Komisja Europejska ma obowiązek co 3 lata przedstawiać raporty o spójności, analizujące efekty dotychczasowych działań i przedstawiające dalsze plany pracy.

     W latach 2000 – 2006 na fundusze strukturalne przeznaczono około 195 mld euro. Wsparcie przysługuje regionom, których PKB na mieszkańca wynosi mniej niż 75 proc. średniego PKB Unii Europejskiej. Istnieje jednak pewne ograniczenie pomocy – dany kraj może uzyskać z Unii Europejskiej tylko do równowartości 4 proc. PKB tego kraju.

Do funduszy strukturalnych należą:

• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (FEDER)
• Europejski Fundusz Socjalny (EFS)
• Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji (FEOGA)
• Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa (IFOP).

     Głównym zadaniem Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej – FEOGA – jest wspieranie przekształceń struktury rolnictwa oraz wspomaganie rozwoju obszarów wiejskich. środki finansowe w ramach tego funduszu pochodzą z budżetu UE (jest na niego przeznaczana największa część budżetu Unii Europejskiej, np. w 1999 było to 42,2 proc. budżetu) oraz z opłat nakładanych na produkty rolne importowane spoza Unii Europejskiej. FEOGA składa się z dwóch sekcji: Sekcji Gwarancji, która finansuje wspólną politykę rolną (zakupy interwencyjne produktów rolnych, dotacje bezpośrednie dla rolników) oraz Sekcji Orientacji, która wspiera przekształcenia w rolnictwie w poszczególnych państwach UE i jest instrumentem polityki strukturalnej.

     Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego – FEDER powstał w 1975 roku. Był on reakcją na coraz głębsze rozbieżności w rozwoju regionów spowodowane kryzysem gospodarczym i przystąpieniem do UE Wielkiej Brytanii i Irlandii. Jego głównym zadaniem jest likwidowanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnego krajów należących do UE.
W ramach funduszu może być udzielona pomoc na:

• inwestycje umożliwiające tworzenie lub utrzymanie stałych miejsc pracy;
• inwestycje w infrastrukturę, z uwzględnieniem tworzenia sieci transeuropejskich dla regionów gdzie dochód PKB na mieszkańca jest poniżej 75 proc., tereny słabo zaludnione (poniżej 8 mieszkańców na jeden km kwadratowy) oraz obszary ultraperyferyjne;
• inwestycje w edukację i opiekę zdrowotną w najsłabiej rozwiniętych regionach;
• rozwój potencjału lokalnego: małych i średnich przedsiębiorstw; działalność badawczo-rozwojową;
• inwestycje związane z ochroną środowiska.

     Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego wspierając wybrane regiony współfinansuje realizację ważnych celów polityki strukturalnej UE. Są to: rozwój i dostosowania strukturalne regionów opóźnionych w rozwoju oraz przekształcenia strukturalne terenów silnie uzależnionych od upadających gałęzi przemysłu.

     Europejski Fundusz Socjalny – FSE działa od 1960 roku, a jego głównym celem jest walka z bezrobociem w krajach członkowskich. środki finansowe są przeznaczane na pomoc dla różnych regionów i grup społecznych w tym w szczególności dla pracowników zagrożonych bezrobociem długoterminowym oraz dla ludzi młodych (do 25 roku życia) wkraczających dopiero na rynek pracy.
Pomoc z Europejskiego Funduszu Socjalnego jest realizowana między innymi poprzez:

• organizowanie szkoleń rozwijających umiejętności zawodowe;
• ulepszanie i dostosowywanie do potrzeb rynku pracy systemów powszechnego kształcenia;
• kształcenie kadr, ekspertów i personelu dydaktycznego;
• wspieranie programów mających na celu tworzenie nowych miejsc pracy w tym zatrudnienia w małych i średnich przedsiębiorstwach;
• walkę z dyskryminacją zawodową w tym wyrównywanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy;
• wspieranie grup ludzi odrzuconych i defaworyzowanych przez społeczeństwo (np. bezdomnych i uzależnionych);
• pomoc techniczną, badania naukowe i promowanie nowych technologii.

      Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa – IFOP powstał w 1993 roku w ramach reformy funduszy strukturalnych. Jego głównym zadaniem jest wspieranie on restrukturyzacji rybołówstwa państw członkowskich. Za pośrednictwem IFOP finansowane są inicjatywy wspierające rozwój hodowli ryb, rozwój infrastruktury portów rybackich oraz ich wyposażenie w niezbędne zaplecze i urządzenia, restrukturyzację i unowocześnienie floty rybackiej oraz metod połowu i przetwarzania ryb, podnoszenie konkurencyjności produktów rybnych i ich promowanie na rynku.

     System wdrażania funduszy strukturalnych jest inny w każdym państwie członkowskim. Rządy poszczególnych państw decydują każdorazowo o kształcie mechanizmów koordynacji pomocy. W dużej części są one zależne od istniejącego w danym państwie systemu administracji. W Polsce za wykorzystanie unijnych pieniędzy przez samorządy i polskich przedsiębiorców odpowiada utworzone w listopadzie 2005 roku Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, a za fundusze dla rolników – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Fundusze w Polsce wdrażane są w ramach siedmiu Programów Operacyjnych:

1. "Wzrost konkurencyjności gospodarki"
2. "Rozwój zasobów ludzkich"
3. "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich"
4. "Rybołówstwo i przetwórstwo ryb"
5. "Transport i gospodarka morska"
6. "Pomoc techniczna"
7. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego.

     Polscy przedsiębiorcy korzystają ze wsparcia finansowego ze środków unijnych na inwestycje związane z dostosowaniem ich przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska. W całym kraju jest realizowanych blisko 100 projektów. Ta liczba wkrótce się zwiększy, ponieważ kolejne wnioski o dofinansowanie są na etapie oceny. Nabór wniosków do Programu "Konkurencyjność 2004-2006" dotyczących wsparcia inwestycji ekologicznych zakończono w czerwcu 2006 r. Program Konkurencyjność (SPO-WKP) w latach 2004-2006

     Obecnie trwają intensywne prace nad przygotowaniem do wykorzystania środków z funduszy UE w Polsce w latach 2007-2013. Wsparcie obejmie również przedsiębiorców i projekty dotyczące ochrony środowiska.