Recykling samochodów
Niewiele jest w Polsce nowoczesnych, zautomatyzowanych linii technologicznych do demontowania wyeksploatowanych samochodów. Obecnie kasacji pojazdów dokonują niewielkie stacje demontażu, co ma swoje plusy i minusy.
Do plusów należy zaliczyć „głębokość" recyklingu. Praktycznie cały pojazd jest rozmontowany na elementy pierwsze, co w przypadku dużych zakładów, które posiadają strzępiarkę, jest nieopłacalne. Z drugiej strony, małe podmioty mogą w sposób niewłaściwy postępować z odpadami problemowymi, takimi jak: siedzenia, pianki poliuretanowe, płyny.
Ponadto magazynowanie na niewielkim placu podwyższa koszty funkcjonowania zakładu. Powstaje więc duże ryzyko deponowania na dzikich składowiskach odpadów niebezpiecznych. Dla porównania stacji tzw. małych i średnich demontujących w skali roku ok. 500 pojazdów jest w Polsce 700 a w krajach Unii ponad 10 000. Należy się spodziewać dalszego wzrostu ilości takich zakładów.
W praktyce, demontaż pojazdów jest prowadzony równolegle z usługami naprawczymi przy auto-komisach, zakładach mechaniki pojazdowej oraz w skupach surowców wtórnych. Aktualnie obowiązujące przepisy ochrony środowiska nakładają nadzór nad stacjami demontażu na wojewodę. Jego zadaniem jest ujednolicenie warunków i standardów jakim przedmiotowe stacje powinny odpowiadać.
Jest to konieczne, gdyż wyeksploatowany pojazd może być klasyfikowany jako odpad niebezpieczny lub inny. W pierwszym przypadku zagrożenie stwarzają: płyny eksploatacyjne (chłodnicze, oleje silnikowe i hydrauliczne, elektrolity z akumulatorów), układy klimatyzacyjne, poduszki powietrzne. Drugą grupę stanowią samochody pozbawiane omawianych substancji. Automatycznie rodzi się pytanie: "Co się stało z odpadami niebezpiecznymi?" Odpowiedź nasuwa się sama. Zostały w sposób nie ewidencjonowany i niewłaściwy odprowadzone do środowiska naturalnego.
Praktyki takie są częste ponieważ z tak sklasyfikowanym pojazdem wiąże się mniej obowiązków. Problem jest szczególnie wart uwagi w sytuacji ciągłego importu starych, zużytych samochodów z krajów zachodnich.
Działalność polegającą na demontowaniu pojazdów należy zgodnie z prawem (Dz.U. 2002 nr 179 poz. 1490) traktować jako mogące w sposób szczególny oddziaływać na otoczenie poprzez gromadzenie odpadów niebezpiecznych. Przedsiębiorca może zostać zobligowany do sporządzenia raportu oceny oddziaływania na środowisko (dotyczy to również składnic złomu o obszarze powyżej 0,5 ha).
Wraki samochodowe przeznaczone do demontażu powinny być dostarczone kompletne tzn. ze wszystkimi podzespołami (nadwozie i silnik – z numerami identyfikacyjnymi a także siedzenia, płyny eksploatacyjne). Nie uwzględniony jest akumulator.
Zakłada się, iż wprowadzenie opłaty produktowej i depozytowej spowodowało, że akumulatory będą wyjmowane przez ostatnich właścicieli z powodu kaucji. Stary podlega wymianie na nowy. W przypadku nieposiadania akumulatora, uiszczana jest kaucja w wysokości od 30 do 50 zł.
Według uregulowań prawnych za kompletny pojazd należy uznać 90% pierwotnej jego masy bez paliwa. Stacja demontująca powinna posiadać szczelny plac np. asfalt. Kostki brukowej lub innej nie można stosować. Demontaż pojazdu powinien odbywać się w pomieszczeniu zamkniętym, o łatwo zmywalnej powierzchni.
Pierwszym etapem procesu jest pozbawienie samochodu odpadów niebezpiecznych. Dopuszczalnym jest aby zakład nie posiadał kanału, lecz powinien być wyposażony w odpowiednie narzędzia: pompę odprowadzającą płyny poeksploatacyjne do właściwych pojemników w celu zmagazynowania a następnie przekazania specjalistycznym firmom, podnośnik, obrotnicę.
Po osuszeniu z oleju, płynów hamulcowych, płynów chłodniczych, płynów z urządzeń klimatycznych oraz filtrów paliwa i oleju, wrak trafia do pomieszczenia w którym demontuje się go na części. W celu właściwej gospodarki odpadowej części użyteczne należy przechowywać w oddzielnym pomieszczeniu.
Docelowo zaleca się utworzenie sklepu z częściami uzyskanymi poprzez recykling. Płyny poeksploatacyjne, filtry i inne odpady niebezpieczne przechowuje się w zamkniętym pomieszczeniu na powierzchni utwardzonej, łatwo zmywalnej, wyposażonej w sorbent np. piasek lub trociny (aby w razie wycieku móc je zneutralizować).
Na terenie stacji musi znajdować się pojemnik na zaolejone trociny, piasek a także czyściwo. Elementy tapicerowane, części karoserii powinny być po wyczyszczeniu odsprzedane indywidualnym odbiorcom lub do punktom skupu surowców wtórnych (ustawa nakazuje sprzedaż „ostatecznym recyklerom"). Gdy zakład posiada uprawnienia do transport odpadów odprowadza je sam, jeśli nie, za pośrednictwem podmiotu dysponującego stosownymi pozwoleniami.
Obecnie obserwujemy pewną liberalizację zasad. Jeżeli pojazd nie wpływa degradująco na środowisko (nie wypływają z niego płyny eksploatacyjne) nie wymaga pozwolenia o którym jest mowa w ustawie o odpadach z 27 kwietnia 2001 r. Konieczna jest jednak stosowna informacja w projekcie gospodarki odpadami celem przejrzystości działań proponowanych przez stację demontażu.
www.Ecoportal.com.pl, Julian Z.Pankiewicz
